ADES /Amatör Denizci Eğitim Sistemi’nin Dünü ve Bugünü…
Sezar Atmaca
ADES, denizcilik bürokrasisinin amatör-sportif denizcilik hakkındaki bilgisini/tasavvurunu, duyarsızlığını, hesap vermeme ve denetimsizlikten kaynaklanan donanımsız özgüvenini, alabora olan zihniyetini, heder edilen kamu kaynaklarını gösteren baştan sona ibretlik bir hikâyedir. Hikâye uzun ama önce bir özetini yapıp sonra da unutulmasın ve kayda geçsin diye Denizcilik Müsteşarlığı’na, UDHB ve UAB/Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na yaptığım başvuruları/şikâyetleri ve verilen cevapları “ADES YAZILARI / YAZIŞMALARI” dosyasında sıraladım. Yazdıklarımı karalamak, ADES’i haklı gösterebilmek için ilgili bürokratların düştüğü seviyeyi gösteren konuşmalar da bu dosyada yer alıyor.
Aslında karaya oturmuş fantezileri uğruna “kamu kaynaklarını heder eden” bürokrasinin iddialarındaki, dilekçelere verdikleri cevaplardaki, nobran/ üstten konuşan/hesap vermez/denetlenemez (ve artık cevap bile vermez…) dil, ülkemiz hakkında anlamak isteyenlere çok şey söylüyor…
ADES’in dünü…
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHB), ADB/KMT sınavlarını yapmak üzere ADF/Amatör Denizcilik Federasyonu ile “Yetki Devri Sözleşmesi” imzaladı, bu işbirliği bakanlık sözleşmeyi yenilemeyince 29 Ağustos 2013 tarihinde sona erdi.
Amatör Denizci Belgesi (ADB) ve Kısa Mesafe Telsiz(KMT) Belgesi sınavını düzenleme yetkisinin Amatör Denizcilik Federasyonu’na (ADF) devredilmesi “bürokrasinin azaltılması ve devletin gölgesini bu alandan çekmesi” nedeniyle 2005’te “denizcilikte yılın en önemli olayı”[1] seçilmişti. Amatör denizciler tarafından yazılmış/hazırlanmış bir ilk kitap olan ADEK/Amatör Denizci Elkitabı (ADF Yay. ilk baskı 2005) ve sonrasında Kısa Mesafe Telsiz Elkitabı (ADF Yay. ilk baskı 2009) da ADF sayesinde bu dönemde hayat buldu. Çağdaş ve hakkaniyetli bir sınav/değerlendirme sistemi kurmaya uğraşan ADF kurdurduğu çevrimiçi (on-line) sınav sistemi ile bürokratik işlemleri azaltarak, “aracıları” ortadan kaldırarak çok önemli bir adım attı. Sistemde belge ile ilgili her türlü işlem (müracaat-sınava girme- belge alma-belge yenileme vb.) çevrimiçi yapılabiliyor; çevrimiçi sınava katılan her adaya eşit ağırlıkta fakat ayrı soru soruluyor, sınav bitiminde sonuçlar açıklanıyordu. Hatta sistemin işleyişinden etkilenen UDHB aynı düzeni “gemiadamı sınavları” için de kurdurdu. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, ADF ile olan sözleşmesini yenilemediği için ADF’nin sınav yetkisi Ağustos 2013’te sona erdi.
UDHB Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka “Amatör denizci ehliyetleri konusunda kararlı bir adım attıklarından” söz ederek sözleşmeyi sona erdirme gerekçesi olarak basına şu açıklamayı yaptı (4 Ekim 2013/DTO konuşması): Amatör denizci ehliyetleri konusunda kararlı bir adım attıklarından söz eden Aka, “Bugüne kadarki hizmetleri için Amatör Denizcilik Federasyonu’na teşekkür ettiklerini belirterek bundan sonra Ulaştırma Bakanlığı’nca hazırlanan bir yazılımla ‘hiç eğitim almadan ehliyet alma döneminin sona ereceğini’, bilgisayar tabanlı, evinden internete girip, eğitim alıp sınavlara girerek ve teknede de pratik eğitim alıp sınavına girerek ehliyetini alacak.”[2]
Bir e-denizcilik uygulaması olarak Amatör Denizci Eğitim Sistemi (ADES) adıyla Ocak 2014 sonunda yürürlüğe konulan yeni sisteme göre ADB sınavına girebilmek için ades.udhb.gov.tr adresinden verilmekte olan ADES Uzaktan Eğitimlerini tamamlama şartı getirilmişti. ADES/Uzaktan eğitimini tamamlayan (başaran) adaylar aldıkları belge ile ADB sınavına girebileceklerdi (ADES+ADB Sınavı). Özetle yeni sınav düzeni “aracılara” yeniden kapı açarak (kısa sürede ADES’i başarmanızı garanti eden “aracılar” türedi…), liman başkanlıklarına/personeline (gemiadamlarına) eğitim/yazılı sınav/eğitmen vb. yetkiler vererek yıllar öncesinde kaldığını zannettiğimiz “kadük sınav zihniyetini” başat hale getirmeye çalışıyordu.
Ancak bu uygulamanın olabilmesi için “mevcut yönetmeliğin değiştirilmesi gerektiğini” ve ADES’in, özensizlikler, tutarsızlıklar, birbiriyle çelişen bilgiler, sayısız hata ve bilgi yanlışları ile ne yazık ki bir “eğitim iddiasına” yakışmadığını yazıp UDHB’ye de başvurunca (Bkz. ADES’in değerlendirilmesi, 10 ve 13 Şubat 2014) ADES acilen kapatıldı ve sistem askıya alındı. Günlerdir kullanıma açık olan ADES ana sayfasına da şu açıklama konuldu: “Amatör Denizci Eğitim Sistemi henüz ‘test aşamasında’ olup halkımızın kullanımına açılmamıştır. İlginiz için teşekkür ederiz.”
İlgili Yönetmelik değişikliği ancak 8 Mayıs 2014’te yapılabildiği için aylarca ADB/Amatör Denizci Belgesi sınavı yapılamadı.
ADES’in içeriği hakkındaki eleştirilere cevap vermesi ve sistemin neden acilen kapatılmak zorunda kalındığını açıklaması gereken UDHB bürokratlarının gerek yazılı cevaplarında, gerekse kamuoyuna yaptıkları açıklamalarda[3] kullandıkları dil ve saptıkları yalan ve tahrifat dolu rota ibret vericidir. Aslında gerçekleri kendilerine göre tahrif ederek neredeyse parodi olabilecek gerçeklerle (ör. “zincirin baklası olmaz” demişim…) uygulamayı savunmaya çalışarak kamu yönetiminin halini gözler önüne serdiler.
ADES’in bugünü: ADES yerine ADED
ADF/Amatör Denizcilik Federasyonu’nun üyesi kulüpler aracılığıyla birçok farklı merkezde yaptığı ve düzgün işleyen sınav sistemini heba eden UDHB “pratik eğitim” iddiasıyla ADES uygulamasına başlasa da (8 Mayıs 2014) bu uygulamanın ömrü beş yıl bile sürmedi. ADES’i başarma/geçme şartını ortadan kaldıran “1 Milyon Amatör Denizci Projesi” adındaki yeni bürokrat fantezisinin uygulanabilmesi için 14 Eylül 2018 tarihinde yönetmelik değişikliği yapıldı. ADES/Amatör Denizci Eğitim Sistemi’nin yerine geçecek, “1 Milyon Amatör Denizci Projesi” için temel eğitim programı olduğu belirtilen 25 sayfalık “ADED/Amatör Denizci Eğitim Dokümanı” yayımlandı (UAB/DİDGM 24 Ekim 2018).
Dün “hiç eğitim almadan ehliyet alma döneminin sona ereceğini” ve “teknede pratik eğitim verileceğini” iddia eden bakanlık “1 Milyon Amatör Denizci Projesi”nde bu iddiasından vazgeçti ve 180 derecelik bir dönüş yaparak “kısa bir eğitim ve basit bir sınav”la ehliyet dağıtmaya başladı. Mevcut mevzuatı yok sayarak (hukuktaki karşılığını yazmıyorum…) ilan ettiği rakama ulaşmak için her yolu denedi…
UAB/Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın “1 Milyon Amatör Denizci Projesi” fantezisinin usulsüzlüklerini/yanlışlarını ve karıştırılan haltları ele alan bir dizi yazı yazdım. Bakanlık aldırmadı, artık cevap bile vermez oldu, verilen ADB belgelerindeki yazım yanlışlarına da dokunulmadı, belgeler hâlâ böyle dağıtılıyor. Bu arada ne yazık ki amatör denizcilik camiasında bu projeyi olumlayan yazılar da çıktı.
2013’teki 11. UDH Şurası’nda Bakanlık, 2023 hedefinin “1 milyon amatör denizci sayısına erişmek” olduğunu açıklamıştı. Ocak 2014’te ADES projesi, Eylül 2018’de “1 Milyon Amatör Denizci Projesi” ilan edildi. Beş yıl içinde uygulamaya konulan birbirine zıt hedefleri/iddiaları olan iki proje öncesinde UAB/Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nda nasıl bir tartışma/araştırma oldu acaba? Ya da oldu mu? 2013’te “bir milyon amatör denizci” hedefi ilan edildiğine göre nasıl bir beklenti/hedefle ADF/Amatör Denizcilik Federasyonu’nun çabaları heder edilerek/yok sayılarak pratik eğitim iddiasıyla ADES başlatıldı? Sonrasında neden Stratejik Plan’da “ADES sisteminin kolaylaştırılmasının” “ihtiyaç” olduğu açıklandı. Ve neden beş yıl geçmeden de ADES ihtiyari hale getirilip ADED/Amatör Denizci Eğitim Dökümanı’na göre kısa bir eğitim ve basit bir sınavla (olmayınca “her türlü yol ve yöntemle”) belge (ADB) dağıtılmaya başlandı? Sonuçta ne dünkünün ne de bugünkünün ne işe yaradığı anlaşıldı.
ADES eleştirilerinde “…bu bürokratik sistem en azından bir an önce ‘ihtiyari’ hale getirilmelidir” dileğinde bulunmuştum; zorunlu olarak artık ihtiyari hale geldiği için ilgilileri kutlayabiliriz… Dün ADES’i uygulamak/savunmak adına onca hakaret, gerekçe, iddia ileri süren bürokratlar bugün suratları alabora olmadan yazdıklarını/söylediklerini hatırlayabilirler mi?
İnsan yine de merak ediyor en azından son aşamada uygulamaların “sözcüsü gibi duran/görünen” bürokratlar (ADES/Suat Hayri Aka ve ADED/1 Milyon Amatör Denizci Projesi/Ali Kurumahmut) birbirlerinin uygulamaları hakkında ne der, ne düşünür?
(Ekim 2021)
**
ADES YAZILARI / YAZIŞMALARI
(hepsi denizciler@yahoogroups.com, bazıları www.turksail.com adresinde yayımlanmıştır.)
- ADES’in Değerlendirilmesi: ADES hakkında yazdığım ilk değerlendirme yazısı. Yazı yayımlanmadan önce kısa bir versiyonunu bakanlığa gönderdim (10 Şubat), tamamını denizciler@yahoogroups.com adresinde yayımlandı (13 Şubat 2014).
- UDHB’ye yazılı metinle başvuru: ADES’teki hata ve yanlışları içeren “ADES’in değerlendirilmesi” yazısının kısa bir versiyonunu MNG kargo aracılığıyla Bakan Lütfi Elvan’a gönderdim (10 Şubat 2014).
- a) ADES hakkında UDHB Bilgi Edinme Birimi’ne başvuru (10 Şubat 2014).
b) Bakan adına Genel Müdür Vekili Cemalettin Şevli’nin cevabı (21 Şubat 2014 tarihli belge, 19 Mart 2014’te tebliğ edildi.)
c) Cemalettin Şevli’nin cevabının değerlendirilmesi (21 Mart 2014).
d) C. Şevli’nin cevabı hakkında Başbakanlık Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu’na şikâyet: Bilgi Edinme başvurusuna verdiği cevapta gerçeğe aykırı belge sunan, tehdit ve iftiraya başvuran Genel Müdür Vekili Cemalettin Şevli’nin “görevi ihmal ve kötüye kullanma” sorumluluğuna işaret edilmesi talebini içeren itiraz/şikâyet dilekçesi (26 Mart 2014).
4.a) Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka’nın açıklamaları hakkında: Suat Hayri Aka’ya üç kerterizle mevki tayini ( 23 Şubat 2014).
b) S. Hayri Aka’nın açıklamaları hakkında UDHB Bilgi Edinme Birimi’ne başvuru: Bu başvuruda Müsteşar Yardımcısı S.H.Aka’nın yalan ve tahrifat dolu ibretlik İMEAK Deniz Ticaret Odası konuşmasının çözümü de yer alıyor (24 Şubat 2014).
c) Bilgi Edinme Birimi başvuruma UDHB adına Daire Başkanı Okay Kılıç’ın cevabı (4 Mart 2014).
d) Okay Kılıç’ın cevabı üzerine (23 Mart 2014).
5. UDHB ve Denizi Yangın Yerine Çevirmek (10 Mayıs 2014).
- ADES’in değerlendirilmesi:
ADES hakkında yazdığım ilk değerlendirme yazısı. Yazı yayımlanmadan önce kısa bir versiyonunu bakanlığa gönderdim (10 Şubat). Yazının tamamı denizciler@yahoogroups.com, özeti “ADES ile ilgili sorular” başlığıyla www.turksail.com adresinde yayımlandı (13 Şubat 2014).
Her sayfası “T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı” adını ve logosunu taşıyan Amatör Denizci Eğitim Sistemi (ADES), özensizlikler, tutarsızlıklar, birbiriyle çelişen bilgiler, sayısız hata ve bilgi yanlışları ile ne yazık ki bir “eğitim iddiasına” yakışmıyor. (http://ades.udhb.gov.tr/)
Aşağıdaki değerlendirmeler, 24 Bölüm/8 Ders Notu’ndan oluşan ADES’in incelenebilen 1.-19. Bölümleri’ni ve Ders Notları’nı (açılmayan 3. ve 5. Bölüm hariç) içermektedir. Aşağıdaki başlıklarla ilgili birçok örnek olmasına rağmen verilen örnekler sınırlı tutulmuştur.
BİLGİ VE ÖZEN: ADES, ana sayfasındaki Deniz Kültürü bölümünde yer alan “Efsane Denizciler”le ilgili yanlışlar sitenin açıldığı gün “efsane” olunca sayfanın %70’i çıkarıldı. Ancak kalan 8 satırlık yazıda bile hala 3 tashih, 2 bilgi yanlışı var.
KİME HİTAP EDİYOR/KİME ANLATIYOR? : Amatör denizcilerin kullanmadığı türden bırakma kilidine bağlı can sallarının anlatılması/resmedilmesi veya “90 metre gemi için 1775 kg. demir gerekir” gibi demir örnekleri verilmesi, sık sık gemiden/gemiadamından söz edilip, gemiadamlarına yönelik bir dil kullanılması, yazarların hitap ettikleri kesim hakkında bir bilgileri olmadığının sayısız örneklerinden birkaçı.
Amatör denizciler için “Deniz dibi yapısına göre tutma gücü çizelgesi” değil, kullandıkları demir tipinin hangi dip yapısına uygun olduğu bilgisi önceliklidir. Güverte ile makine dairesi arasında iletişimi sağlayan “makine telgrafının” anlatılması veya 110-135 metre zincir döşenen bir demirlemeden sayfalarca söz edilmesinin sıradan bir gezi teknesi ile bağlantısını kurmak ne yazık ki çok zor. Tıpkı radarla kerteriz ve mevki koyma, ya da 8 sayfaya yayılarak helikopterle kurtarmanın anlatılması gibi. Denizde Canlı Kalma başlığını taşıyan 2 ayrı Bölüm (?) ve 26 sayfa olmasına rağmen, en temel bilgilerin (ör. UDÇÖT Tehlike İşaretleri) olmaması gibi örnekler de açıkça ciddi bir metin hazırlığı yapılmadığını gösteriyor.
Gemileri ve gemiadamlarını ilgilendiren, ama örneğin bir gezi teknesinin kullanımında değeri veya önceliği olmayan bilgilerin amatör denizcilere öğretilmeye çalışılması doğru mudur?
YANLIŞ/HATALI/EKSİK TANIMLAR: Kullanılan tanımlarda/terimlerde sayısız hata/yanlış var. ADES’te yer alan;
●“Güverte: Tekneyi baştan kıça kadar ve bordadan bordaya yatay olarak bölen su geçirmez perdelerdir. Teknelerin büyüklüklerine göre, birden fazla sayıda olabilirler.”
●“Nisbi Kerteriz: Tekne siciline kayıtlı her teknenin bir adının bulunması bunun teknenin her iki tarafına ve kıçına silinmez bozulmaz, okunaklı harflerle yazılması zorunludur …”
örneklerinde olduğu gibi bunların bir kısmının özensizlik/dikkatsizlik ya da çeviri hatası sonucu olduğu söylenebilir. Ancak çoğu örnek, konuya vakıf olunmadığı izlenimini veriyor. Örneğin;
●Aborda olunurken kullanılan halat isimleri ve çizimleri birçok yanlış içeriyor. İronik olanı ise bu bilgi ve çizimlerin ADES Ders Notları’ndaki bilgi ve çizimlerle çelişmesidir. Sınavda hangi cevap geçerli olacaktır?
●Kamus-i Bahri’den (1917) beri aynı anlamda kullanılan “Sabit ve hareketli donanım(selviçe)” terimlerinin açıklamalarının doğru olması gerekmez mi?
●Yine Yelken seyrini anlatan bölümlerde verilen seyir açılarının hemen hepsinin hatalı olması, hele hele orsa(borina) seyri için “…rüzgarın yaklaşık 30 dereceden alınması ile yapılan seyirdir.” denebilmesi kulaktan dolma bilgilerin şahikası gibi. Komutları ve örnekleriyle demir ve demirlemeyle ilgili bölümler de çok sorunlu. Bu ve benzeri yanlış bilgiler sınavda nasıl değerlendirilecektir?
YANLIŞ/HATALI ÇİZİMLER: Çizimlerde birçok eksik, hata ve yanlış var. Örneğin; ●akıntı önleme rotası şekli eksik (harflendirme unutulmuş),
●piyan bağı denilen çizimin piyan bağı ile bir ilgisi yok,
● salma (salınım olursa daha iyi) dairesinin gösterildiği çizimdeki tekne karaya oturabilir.
ARAYA SIKIŞTIRILAN BİLGİLER: Konu ile ilgisi olmayan lüzümsuz bilgilerin araya sıkıştırılması da ayrı bir sorun. Örneğin;
● Kuzey Yönünün Bulunması bölümünde yer alan: “Kutup yıldızı:saat açısı 01s 49dk, Meyil 89⁰, Parlaklık 2.1 kandil.” bilgisinin ADES eğitimindeki anlamı nedir? ●Bir ritüeli veya temenniyi temsil eden, Donanmada ve deniz ticaret filosunda da kullanıldığı bilinen “Funda Bismillah, Vira Bismillah” gibi “kültürel temennilerin” bir “demirleme komutu” olarak ADES’te yer alabilmesi araya sıkıştırma örneği değilse nedir?
TUTARSIZ BİLGİLER/ÇELİŞKİLER:
●ADES’te yer alan şu 2 bilginin hangisi sınavda doğru cevap kabul edilecektir?
“İyi ayarlanmış bir borina seyri teknenin en hızlı gittiği seyir şeklidir.”
“Apaz seyir çoğu yelkenli tekne için en hızlı seyirdir.”
●John A. Williamson’un geliştirdiği ve onun adıyla anılan, literatürde II. Dünya Savaşı’ndan beri kullanılan kurtarma manevrasındaki dönüş derecesinin ADES’te farklı olmasının kaynağı nedir? Aynı bilgi neden ADES Ders Notları’nda farklıdır? Sınavda hangisi doğru sayılacaktır?
YÜRÜRLÜKTEN KALKMIŞ MEVZUATIN FARKINDA OLMAMAK:
●Yıllar önce yürürlükten kaldırılmış bir yönetmelik daha ilk sayfada ADES kullanıcılarına referans olarak veriliyor.
●Gerek “Fener Rumuzları” gerekse “Fener Rumuzları ve Açıklamaları” sayfalarında yürürlükten kalkmış ve artık kullanılmayan birçok fener kısaltması var ve sınavda bunlarla ilgili sorular soruluyor.
●Veya Faydalı Bilgiler sayfasında Özel Tekne Belgesi (!) anlatılıyor.
İNGİLİZCE BIRAKILAN VEYA HATALI ÇEVRİLEN KISALTMALAR: Birkaç yerde kısaltmalar ve terimler İngilizce bırakılmış veya İngilizce kısaltmaların açılımları yanlış çevrilmiş. Örneğin;
● “Coğrafi ve Arızi Sapma Düzeltmesi” sayfasında yer alan 11 kısaltma İngilizce olarak bırakılmış. Türkçesi dururken sınavda İngilizce karşılıkların sorulması doğru mudur?
●Anlatımda İngilizce harita kullanılmasının veya menülerde İngilizce kalmış yerlerin de herhalde bir açıklaması vardır.
ÇAPARİZLER: Yanlış yazılmış kelimeler, kaynak kitap adları, bozuk cümleler, aynı kısaltma için farklı karşılıkların kullanılması (ör. çabuk çakar-hızlı çakar kullanılmış, doğrusu “seri çakar”), sınavda 4 yerine 5 cevap şıkkı olması gibi çaparizler de gözden geçirilirse şüphesiz iyi olur.
HUKUKA UYGUNLUK: ADES, Amatör Denizci Belgesi (ADB) sınavına “girilebilmesi için” her Bölüm sınavının (24 Bölüm) geçilerek, “ADES başarı belgesi” alınmasını zorunlu kılıyor. Mevcut sınav yönetmeliğinde böyle bir hüküm bulunmadığına göre ADB sınavına girmeyi böylesi bir “ön şarta” bağlayan mevzuat hükmü hangisidir? Yönetmelik değişikliği yapılmadan OCAK ayı sonu itibarıyla bu uygulamaya geçilmesi ne yazık ki hukuka uygun değildir. UDHB Deniz ve İç Sular Düzenleme Genel Müdürlüğü tarafından EYLÜL 2013’ten beri “gerekçesiz olarak” yapılmayan ADB/KMT (Kısa Mesafe Telsiz) sınavları ve belge yenileme işlemleri amatör denizciler yanında özellikle mevzuat gereği KMT belgesi almak veya yenilemek “zorunda olan” gemiadamlarını da mağdur etmiştir.
Sitede, ADES’i hazırlayanlar, varsa faydalandıkları kaynaklar ile ilgili bir bilgi yer almıyor. Ancak yukarıdaki değerlendirmelerin ışığında ADES’i hazırlayanların sıradan bir gezi teknesini incelemesi, donanımını tanıması, hatta mümkünse birkaç gün seyir yapması elzemdir. Bilgisiz ve ilgisizce hazırlanan, uygun bir anlatım dili olmayan bir eğitim sistemi ne denizciliğe ne de kurumlara değer katar.
UDHB Müsteşarı Suat Hayri Aka’nın ifadeleriyle “İnternette… uluslararası kuralların da kabul ettiği… bilgisayar tabanlı eğitim” (4 Ekim 2013/DTO konuşması) iddiasıyla yola çıkılan ve ADES’le uygulamaya konan sistemin işe yarar bir eğitim programı haline gelebilmesi için gereken;
●Eğitim anlayışı çerçevesinde amatör denizciliğe uygun metnin yazılımı.
●Bu yazılıma göre öğrenmeyi derinleştiren, görselleştiren, keyifli ve zevkli kılan illüstrasyon, animasyon, interaktif oyunlar, video çekimleri gibi malzeme üretimi.
●Hazırlanan programın betasının sınırlı sayıda katılımcıyla denenerek eksikliklerinin görülmesi.
●Eksiklerin giderilerek reel uygulamaya geçilmesi, katılım ve hizmet sorunlarını gidermek için çevrimiçi (on-line) destek gibi ciddi zaman, emek, uzmanlık, yazılım/donanım gerektiren faaliyetlerin izi ne yazık ki ADES’te mevcut değil.
“Pratik eğitim” açısından bir değeri olmayan ADES’in aşırı bürokratik işlemlere yol açacağı da söylenebilir. Oysa Dünyada amatör denizciliğin geliştiği ülkeler, merkezi gücün paylaşılarak sivil toplumu cesaretlendirecek, bürokrasiyi azaltacak uygulamalarıyla dikkat çeker.
Yukarıda belirtilen hususların dikkate alınması ve düzeltilmesi için gerekli çabanın gösterilmesi dileğiyle.
(denizciler@yahoogroups.com, 13 Şubat 2014)
- UDHB’ye yazılı metinle başvuru (10 Şubat 2014):
“ADES’in değerlendirilmesi” yazısı yayımlanmadan birkaç gün önce biraz kısaltılmışını MNG kargo aracılığıyla Bakan Lütfi Elvan’a gönderdim.
Sayın Lütfi Elvan, 10 Şubat 2014
T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı,
KONU: Amatör Denizci Eğitim Sistemi (ADES) hakkında,
Bakanlığınız tarafından ücretsiz olarak sunulan ve her sayfası “T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı” adını ve logosunu taşıyan Amatör Denizci Eğitim Sistemi /ADES (http://ades.udhb.gov.tr) özensizlikler, tutarsızlıklar, birbiriyle çelişen bilgiler, sayısız hata ve bilgi yanlışları ile ne yazık ki bir “eğitim iddiasına” yakışmıyor.
Ekte yer alan ADES’le ilgili değerlendirmelerin dikkate alınması dileğiyle saygılar sunarım.
Sezar Atmaca
Her sayfası bakanlığınızın adını ve logosunu taşıyan Amatör Denizci Eğitim Sistemi /ADES, özensizlikler, tutarsızlıklar, birbiriyle çelişen bilgiler, sayısız hata ve bilgi yanlışları ile ne yazık ki bir “eğitime” yakışmıyor. (ades.udhb.gov.tr/son erişim 7 Şubat 2014)
Aşağıdaki değerlendirmeler 24 Bölüm ve 8 Ders Notu’ndan oluşan ADES’in 1.-19. Bölümleri’ni ve Ders Notları’nı (açılmayan 3. ve 5. Bölüm hariç) içermektedir.
BİLGİ VE ÖZEN: ADES, ana sayfasında Deniz Kültürü bölümünde yer alan “Efsane Denizciler ”le ilgili yanlışlar sitenin açıldığı gün “efsane” olunca sayfanın %70’i çıkarıldı. Ancak kalan 8 satırlık yazıda bile hala 3 tashih, 2 bilgi yanlışı var.
KİME HİTAP EDİYOR/KİME ANLATIYOR?: Amatör denizcilerin kullanmadığı türden bırakma kilidine bağlı can sallarının anlatılması/resmedilmesi/ veya “90 metre gemi için 1775 kg. demir gerekir” gibi demir örnekleri verilmesi, sık sık gemiadamlarına yönelik bir dil kullanılması yazarların hitap ettikleri kesim hakkında bir bilgileri olmadığının sayısız örneklerinden birkaçı. Amatör denizciler için, “Deniz dibi yapısına göre tutma gücü çizelgesi” değil, kullandıkları demir türünün hangi dip yapısına uygun olduğu önemlidir. Güverte ile makine dairesi arasında iletişimi sağlayan “makine telgrafının” anlatılması veya 110-135 metre zincir döşenen bir demirlemeden sayfalarca söz edilmesinin sıradan bir gezi teknesi ile bağlantısını kurmak ne yazık ki çok zor. Tıpkı radarla kerteriz ve mevki koyma ya da 8 sayfa helikopterle kurtarmanın anlatılması gibi.
YANLIŞ/HATALI TANIMLAR: Kullanılan tanımlarda/terimlerde birçok hata/yanlış var. ADES’te yer alan “Güverte: Tekneyi baştan kıça kadar ve bordadan bordaya yatay olarak bölen su geçirmez perdelerdir. Teknelerin büyüklüklerine göre, birden fazla sayıda olabilirler.” veya “Nisbi Kerteriz: Tekne siciline kayıtlı her teknenin bir adının bulunması…” örneklerinde olduğu gibi bunların bir kısmının özensizlik/dikkatsizlik ya da çeviri hatası sonucu olduğu söylenebilir. Ancak çoğu örnek, konuya vakıf olunmadığı izlenimini veriyor. “Sabit ve hareketli donanımın(selviçe)” anlamları bilinmese de hiç olmazsa parantez içinde kullanılan selviçe’nin anlamının bilinmesi gerekmez mi? Aborda olunurken kullanılan halat isimleri ve çizimleri birçok yanlış içeriyor. İronik olanı ise bu bilgi ve çizimlerin ana sayfada yer alan ADES Ders Notları ile uyuşmamasıdır. Sınavda hangi cevap geçerli olacaktır? Yine Yelken seyrini anlatan bölümlerde verilen seyir açılarının hemen hepsinin hatalı olması, hele hele orsa(borina) seyri için “…rüzgarın yaklaşık 30 dereceden alınması ile yapılan seyirdir.” denebilmesi kulaktan dolma bilgilerin şahikası gibi. Komutları ve örnekleriyle demir ve demirlemeyle ilgili bölümler de çok sorunlu.
YANLIŞ/HATALI ÇİZİMLER: Çizimlerde birçok eksik, hata ve yanlış var. Örneğin akıntı önleme rotası şekli eksik, piyan bağı çizimi yanlış ya da salma (salınım olursa daha iyi) dairesinin gösterildiği çizimdeki tekne karaya oturabilir.
ARAYA SIKIŞTIRILAN BİLGİLER: Konu ile ilgisi olmayan lüzümsuz bilgilerin araya sıkıştırılması da ayrı bir sorun. Örneğin Kuzey Yönünün Bulunması bölümünde yer alan: “Kutup yıldızı:saat açısı 01s 49dk, Meyil 89⁰, Parlaklık 2.1 kandil.” bilgisinin anlamı nedir? Bir ritüeli veya temenniyi temsil eden, Donanmada ve deniz ticaret filosunda da kullanıldığı bilinen “Funda Bismillah, Vira Bismillah” gibi kültürel temennilerin bir “demirleme komutu” olarak ADES’te yer alabilmesi araya sıkıştırmaya iyi bir örnektir.
TUTARSIZ BİLGİLER/ÇELİŞKİLER: ADES’te yer alan şu bilgilerin acaba hangisi doğrudur? “İyi ayarlanmış bir borina seyri teknenin en hızlı gittiği seyir şeklidir.” “Apaz seyir çoğu yelkenli tekne için en hızlı seyirdir.”
John A. Williamson’un geliştirdiği ve onun adıyla anılan, literatürde II. Dünya Savaşı’ndan beri kullanılan kurtarma manevrasındaki dönüş derecesinin ADES’te farklı olmasının kaynağı nedir? Ayrıca bu bilgi ADES ders notlarında niçin farklıdır? Sınavda hangisi doğru sayılacaktır?
YÜRÜRLÜKTEN KALKMIŞ MEVZUATIN FARKINDA OLMAMAK: Yürürlükten 2008 yılında kaldırılmış bir yönetmelik ADES’te referans olarak verilmiş. Gerek “Fener Rumuzları” gerekse “Fener Rumuzları ve Açıklamaları” sayfalarında yürürlükten kalkmış ve kullanılmayan birçok fener kısaltması kullanılmış.
İNGİLİZCE BIRAKILAN VEYA HATALI ÇEVRİLEN KISALTMALAR: Birkaç yerde kısaltmalar ve terimler İngilizce bırakılmış veya İngilizce kısaltmaların açılımları yanlış çevrilmiş. “Coğrafi ve Arızi Sapma Düzeltmesi” sayfasındaki kısaltmalar gibi.
DÜZELTİLER: Yanlış yazılmış kelimeler, kaynak kitap adları, bozuk cümleler, aynı kısaltma için farklı karşılıkların kullanılması (ör. çabuk çakar-hızlı çakar kullanılmış, doğrusu “seri çakar”) gibi çaparizler de gözden geçirilirse iyi olur.
3. a). ADES hakkında UDHB Bilgi Edinme Birimi’ne başvuru (10 Şubat 2014).
1.Bakanlığınız tarafından ücretsiz olarak sunulan ve her sayfası ““T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı” adını ve logosunu taşıyan Amatör Denizci Eğitim Sistemi /ADES (ades.udhb.gov.tr/son erişim 7 Şubat 2014) özensizlikler, tutarsızlıklar, birbiriyle çelişen bilgiler, sayısız hata ve bilgi yanlışları ile bir “eğitim iddiasına” yakışmıyor. Konuya ilişkin örnekleri içeren eleştirel bir metni gereği ve bilgi için MNG KARGO ile Bakanlığınıza gönderdim. ADES’in konulara vakıf olunmadan ya da yeterli kaynaklara dayanmadan hazırlandığı izlenimini edindim. Sorum şudur ki: ADES’i hazırlayanlar kimlerdir? Varsa faydalandıkları kaynaklar nelerdir?
2. ADES’e göre, Amatör Denizci Belgesi (ADB) sınavına “girilebilmesi için” 24 Bölüm ve 8 Ders Notu’ndan oluşan ADES’in her Bölüm sınavının geçilerek, “ADES başarı belgesi” alınması gerekmektedir. Sistem ancak bundan sonra ADB sınavına başvuru kaydı almaktadır. Sınavları düzenleyen mevcut yönetmelikte böyle bir hüküm bulunmadığına göre ADB sınavına girmeyi böylesi bir “ön şarta” bağlayan mevzuat hükmü hangisidir? OCAK ayı sonunda uygulamaya başladığınız ADES hangi mevzuat hükmüne dayanarak bu şartı zorunlu hale getirebilmektedir? Yönetmelik değişikliği yapılmadan bu uygulamaya geçilmesi hukuka uygun mudur?
3. Eylül 2013’ten bugüne dek yapılmayan, mevcut sınav mevzuatına uygun ADB/KMT (Kısa Mesafe Telsiz) sınavlarına ve belge yenileme işlemlerine ne zaman başlanacaktır?
3.b) Başvuruma Bakan adına Genel Müdür Vekili Cemalettin Şevli cevap verdi (21 Şubat 2014 tarihli belge, 19 Mart 2014’te tebliğ edildi.)
T.C.
ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI
Deniz ve İçsular Düzenleme’Genel Müdürlüğü
Sayı : 2503294 1598 21/02/2014
Konu : Amatör Denizcilik
Sn. Sezar ATMACA
Binbirdirek Meydanı Sok. İletişim Han No: 7 Cağaloğlu Fatih
İSTANBUL
İlgi: Bilgi Edinme Birimine 10.02.2014 tarihli ve 104826 sayılı başvurunuz.
İlgi yazı konusu soru ve eleştirilerinize ilişkin;
- Türkiye Cumhuriyeti Denizcilik İdaresi olan Bakanlığımızca denizcilik kültürünü tanıtmak, sevdirmek, amatör denizcilerin ve amatör olarak denizcilikle ilgilenmek isteyen vatandaşlarımızın bilmesi gereken konularda eğitim almalarını, amatör denizci sınavına girmeden önce bu konularda bilgilendirilmelerini sağlamak, bu sayede amatör denizci olmak isteyen vatandaşlarımıza ücretsiz olarak ve her zaman her yerden erişebilecekleri online uzaktan eğitim imkanını sağlayabilmek amacıyla hazırlanan ve halen test aşamasında bulunan ADES’in eğitim içeriği Denizcilik Fakültelerinde öğretim görevlisi olarak çalışmakta olan akademisyenler tarafından hazırlanmış, Bakanlığımız bünyesinde çalışan denizci kökenli uzmanlar, Amatör Denizcilik Federasyonu uzmanları ve amatör denizcilik alanında tanınmış bir çok tecrübeli denizci tarafından incelenmiş, alınan görüş ve önerilerle güncellenmiştir.
Sistem halen, bir yandan test edilirken diğer yandan gerekli düzeltme ve geliştirme çalışmaları da devam etmekte olup, ülkemizde amatör denizciliğin daha da gelişmesi yönünde katkı sağlamak isteyen kişilerden alman görüş ve değerlendirmeler ışığında güncellemeler devam etmektedir. Kayıtlarımıza göre sisteme 31 Ocak 2014-10 Şubat 2014 tarihleri arasında çok kısa süreli birkaç kez giriş yaptığınız ve sadece birinci bölümü ve ana sayfaya giriş yaptığınız tespit edilmiştir. Ancak eleştiri ve yorumlarınızda başka bölümlere ilişkin atıflar yer aldığından başka kullanıcı adıyla veya başka bir usulsüz yöntemle sistemi incelediğiniz veya başkaları tarafından hazırlanan eleştiri ve yorumları ilettiğiniz anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yukarıda zikredilen çok sayıda denizci akademisyen, profesyonel ve amatör denizci ve Bakanlığımız uzmanlarınca titizlikle ve yurtdışı örnekleri de incelenerek hazırlanan programa özensiz, tutarsız, çelişkili, sayısız hata ve bilgi yanlışları ile dolu gibi itham ve karalamalarda bulunmanız kabul edilemeyeceği gibi bu sözlerinizin hangi maksadı taşıdığı da anlaşılamamaktadır. İddialarınız doğru değildir. Sahip olduğunuz mesleki bilgiler doğru değildir. Bu programı değerlendirmek için gerekli mesleki birikime ve uzmanlığa sahip olup olmadığınızda tarafımızca bilinmemektedir. Kamu hizmeti maksadıyla emek vererek bu programı hazırlayanların ve kurumumuzun bu nevi itham ve karalamalarınıza karşılık yasal hakları mahfuzdur.
- Bakanlık olarak vatandaşımıza amatör denizciliği öğretmek ve bilmesi gereken konularda destek olmak amacıyla hazırlanan ADES’in açılışı henüz yapılmamıştır. Sadece test amaçlı
- olarak sistemin işlerliğinin ve içeriğinin kontrolü, incelenmesi ve görüşlerin alınması amacıyla kısıtlı bir erişime açılmış olup, sistemin geliştirme süreci devam etmektedir. Böyle Bahse konu eğitim sistemi resmi olarak hizmete girmediği için sorunuzda bahsettiğiniz gibi amatör denizci olacak birinin şu anda bu sisteme girerek eğitimini tamamlaması ve sonrasında sınava başvurması şeklinde bir uygulama da bulunmamaktadır. Bu konuda da tamamen yanlış bilgilere sahip olduğunuz görülmektedir. Program teknik olarak hizmete hazır hale geldikten ve gerekli mevzuat değişikliklerinin de yapılması sonrasında uygulamaya konulacaktır. Bakanlık olarak amatör denizciliğe ilişkin uygulamalarımız tamamen hukuka ve mevzuata ve denizcilik bilimi ve uygulamalarına uygun yapılmaktadır. Halen yürürlükte olan mevzuatta sınava girme ön şartı olarak herhangi bir eğitim zorunluluğu bulunmamaktadır.
- ADB/KMT sınav yapma ve belge yenileme işlemleri Bakanlığımız tarafından yapılacak olup, bu konuda amatör denizci olmak isteyen vatandaşlarımıza sürekli ve hızlı hizmet verebilmek amacıyla Bakanlığımız Merkez ve Liman Başkanlıklarında bulunan Gemiadamı Online Sınav Sistemi (GOSS) Merkezleri kullanılacaktır. Bu konuda gerekli teknik altyapı çalışmaları tamamlanmış olup, sınav ve belge yenileme başvuruları 18 Şubat 2014 tarihi itibariyle açılmıştır. Konuya ilişkin gerekli duyurular Bakanlığımız web sayfasında (www.didgm.gov.tr) duyuru olarak yer almaktadır.
Bakanlığımız, denizcilik kültürünü öğrenmek, her türlü denizcilik faaliyetini denizde can, mal ve çevre emniyeti gereklerine uygun olarak yapabilmek üzere amatör denizci olmak isteyen gönüllü vatandaşlarımız ihtiyaç duydukları bilgileri bakanlığımız ilgili birimlerinden temin edebilirler.
Bilgilerinize rica ederim
Cemalettin ŞEVLİ
Bakan a.
Genel Müdür V.
3.c) Cemalettin Şevli’nin cevabının değerlendirilmesi (21 Mart 2014).
ADES ile ilgili Bilgi Edinme’den UDHB’ye sorduğum sorulardan birincisine nihayet cevap geldi. Tabii ki bu bir cevap metni değil de nereye sıvışacağını şaşırmış bir mazeret metni. Bürokrasinin açık, doğru cevaplar vermesi, yaptığı hatalarla yüzleşmesi bildiğimiz, rastladığımız bir uygulama değil ne yazık ki.
Yeni bir yönetmelik çıkarmadan ve sistemi tamamlamadan keyfi olarak ADES’i uygulamaya başlayan UDHB, yaptığı “yelyepelek-yalapşap işler ortalığa dökülünce” yanıltmaya, tahrifata, suçlamaya başvuruyor. İşlemler uzun sürdüğü için 2 arkadaşımdan yardım isteyerek edindiğim ADES metni hakkında “…usulsüz yöntemle sistemi incelediğiniz veya başkaları tarafından hazırlanan eleştiri ve yorumları ilettiğiniz anlaşılmaktadır.” denebilmesi “mazeret üretmenin“ nerelere dek uzatılabileceğini, konuyu saptırmanın nerelere varabileceğini gösteren (hastalıklı) zihniyete iyi bir örnek.
Bay Cemalettin Şevli benim bilgi birikimimi de sorgulamış ama kendisine küçük bir hatırlatma yapayım. Bay Şevli, halen kullandığınız ve ADF’nin size devrettiği ADB/KMT Sınav Soru Bankası’nın hazırlanmasında en çok katkıda bulunan 2 kişiden biriyim. Tunç Tokay’ın emeği ve katkısı benden çoktur. (ADF’nin devrettiği ADB/KMT Soru Bankası’nın başına hazırlayan Tunç Tokay-Sezar Atmaca yazmaması da ayrı bir ayıptır.) Şüphesiz bu durumu öğrenen Bay Şevli “evet aldık ama biz onu akademisyenlere, uzmanlara, tecrübeli denizcilere sorarak elden geçirdik” diyerek durumu kurtarmaya çalışacaktır. Ne diyeyim “çalıda gül bitmez, cahile söz yetmez.”… (Not: Acele ve telaşla yapılan işler için kullanılır “yelyepelek, -yelken kürek-”)
(denizciler@yahoogroups.com, 21 Mart 2014)
Bilgi Edinme başvurusuna verdiği cevapta gerçeğe aykırı belge sunan, tehdit ve iftiraya başvuran Genel Müdür Vekili Cemalettin Şevli’nin “görevi ihmal ve kötüye kullanma” sorumluluğuna işaret edilmesi talebini içeren itiraz dilekçesi (26 Mart 2014).
3.d) Genel Müdür Vekili Cemalettin Şevli’nin cevabı hakkında Başbakanlık Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu’na itiraz:
BAŞBAKANLIK BİLGİ EDİNME DEĞERLENDİRME KURULU’NA
İtiraz Eden: SEZAR ATMACA
Başvurunun Yapıldığı Kurum veya Kuruluş: ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI / UDHB
Kurum veya Kuruluşa Başvuru Tarihi: 10 ŞUBAT 2014
Kurum veya Kuruluşun Cevap Tarihi: 19 MART 2014
İtirazın Konusu:
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı sitesinden 10 Şubat 2014 tarihinde “Bilgi Edinme” başvurusunda bulundum. (EK-1)
Başvuru metnimin birinci maddesinde söz edilen hata ve yanlışları içeren 4 sayfalık metni de sayın Lütfi Elvan’a yazılı bir üstyazı ile MNG kargo aracılığıyla gönderdim. (EK-2)
104826 nolu başvurumun cevabını internetten istemiştim ancak 11 Mart 2014 tarihinde cevabın “posta ile gönderileceğine” dair bir mail aldım. (EK-3) Postayla gelen başvuru cevabı da 19 Mart 2014 tarihinde elime ulaştı. (EK-4)
Ancak Cemalettin Şevli imzalı metin gerçeğe aykırı cevaplar verip, kurumunun (Deniz ve İçsular Genel Müdürlüğü) yanlış ve mevzuata aykırı uygulamalarını gizlemeye çalışarak, bilgi edinme hakkımı kullanmamı engellemekte, ayrıca şahsıma yönelik tehdit ve iftiralarıyla görevi ihmal ve kötüye kullanma suçu işlemektedir. Şöyle ki:
ADES’i kim hazırladı sorusuna cevap vermemek için bir sürü soyut ifade kullanılmıştır. Ama bunların gerçeklikle ilgisi yoktur. Örneğin cevapta yer alan tek somut kurum adı ile ilgili “Amatör Denizcilik Federasyonu uzmanları (da inceledi, görüş alındı)” ifadesi doğru değildir.
ADES sistemi 31 Ocak 2014- 14 Şubat 2014 arasında uygulanmıştır. Ancak yanlış, yetersiz bilgilerle dolu ve mevzuatı olmayan ADES sistemi yaptığım eleştiriler üzerine ilk kez 14 Şubat 2014 tarihinde “TEST AŞAMASINDA” yazısı sayfaya konarak uygulamaya kapatılmıştır. Bütün bu aşamalar internet kullanıcısı tüm amatör denizciler tarafından bilinirken kurum hatasıyla yüzleşmek yerine bu uygulamaları inkar edip, tehdit ve iftiraya başvurmaktadır.
Tarafıma yönelik, “…başkaları tarafından hazırlanan eleştiri ve yorumları ilettiğiniz anlaşılmaktadır.” ya da “iddialarınız doğru değildir” “sahip olduğunuz mesleki bilgiler doğru değildir” gibi soyut ve herhangi bir veriye, örneğe dayanmayan iddialar tamamen karalamaya yöneliktir.
Bu güne dek Amatör Denizci Elkitabı (ADF Yay. 2005), Kısa Mesafe Telsiz Elkitabı (ADF Yay. 2009) başta olmak üzere amatör-sportif denizcilikle ilgili 42 yayına yazar, çevirmen, redaktör, editör, yayıncı olarak emek verdim. Denizciliğin sorunlarını dile-gündeme getiren, tartışan yazılarım gazetelerde (Cumhuriyet Kitap, Radikal, Radikal Kitap), dergilerde ( Yatching World, Yelken Dünyası, Naviga, Yacht Türkiye, MotorBoat&Yachting, Atlas ) ve internet sitelerinde yayımlandı ama böylesine bir bühtan ile ilk defa karşılaşıyorum.
Bilgi Edinmeden faydalanmak isteyen vatandaşa cahil-cühela muamelesi yapan, görevi gereği düzenlemek zorunda olduğu resmi belgeyi gerçeğe aykırı olarak düzenleyen, bilgi verme yerine tehdit ve iftiraya başvuran ve bilgi edinme hakkımı engelleyerek 4982 sayılı kanun gereği olan kurumsal yükümlülüğünü yerine getirmeyen bu cevabi metnin “görevi ihmal ve kötüye kullanma” sorumluluğuna işaret edilmesini talep ederim. 26 Mart 2014
EKLER:
EK-1: 10.02.2014 tarihli ve 104826 nolu başvuru numarası verilen bilgi edinme başvurusu.
EK-2: UDHBakanı Lütfi Elvan’a hitaben yazılmış üst yazı ve dilekçe (toplam 5 sayfa).
EK-3: UDHB cevabının postayla gönderildiğini bildiren yazı.
EK-4: UDHB Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürlüğü vekili, Cemalettin Şevli imzalı cevap yazısı (2 sayfa).
4.a) Suat Hayri Aka’nın açıklamaları hakkında: Suat Hayri Aka’ya üç kerterizle mevki tayini
( 23 Şubat 2014).
Yazının sonundaki linkte Bilgi Edinme Hakkı Yasası çerçevesinde sorduğum soruya cevap verecek UDHB’nin ilgili bürokratı Suat Hayri Aka’nın İMEAK DTO’da (muhtemelen cuma günü) yaptığı, isim vermeden beni hedef alan konuşmasının videoları var. Yapılan işin niteliği hakkında cevap vermesi gereken bir bürokratın amatör denizcilik hakkındaki düşünceleri ile saptığı yalan ve tahrifat dolu rota için ilk videonun 12. dakikasından sonrasını ve 2. videoyu sabırla izleyin lütfen. Endazedeki bozukluğu, yalan ve tahrifatın derecesini merak edenler konuşmasında söz ettiği “helikopter, koltuk halatı, baklalı zincir” örneklerini benim yazımla (ADES’in değerlendirmesi /12 Şubat 2014:
https://groups.yahoo.com/neo/groups/denizciler/conversations/messages/10260 ) karşılaştırabilirler. Sorulabilmesi için derin bir denizcilik bilgisi gerektiren, iyi bir parodi olabilecek bakla yalanına çok güldüm: “Hiç diyor, amatör teknede baklalı zincir olur mu diyor” (ben yazmışım)… “Bugün yat fuarına gittim… ya sizin zincirler baklasız mı dedim, ne münasebet diyorlar.”
“Amatör denizciler gibi konuşacaksan demokrasiyi rafa kaldırırsın…” ya da “…sağolsunlar bize kopya da verdiler, amatör denizci ehliyetini aldık” gibi karalamaları da eksik değil bürokrat beyin. ADES’i neden acilen kapatmak zorunda kaldığını açıklamak yerine benim hakkımda “bu konuda 1-2 kitap yazmış, belli ki tekerine çomak sokmuşuz” diyebilen Suat Hayri Aka’ya rotasını düzeltmeye yardımcı olur diye kerteriz olarak Ulaştırma Bakanlığı yayını Küçük Denizcinin El Kitabı’nın eleştirisi olan şu yazımı öneririm:
→“Buyrun İşte Kara(26.08.2007): http://www.radikal.com.tr/radikal2/buyrun_iste_kara-875327” .
Tek kerteriz bir işe yaramazsa şu iki yazıya da bakabilir.
→Yakınımızdaki Uzak Denizler, 5.=7.2009, Radikal 2, http://www.radikal.com.tr/radikal2/yakinimizdaki_uzak_denizler-943681
→Türk Bayrağına Geçiş Olacak mı? /Çocukların Denizcilik Öğrenmesi Yasak! Radikal Yorum, 22 Eylül 2009 /http://www.radikal.com.tr/yorum/turk_bayragina_gecis_olacak_mi-955575
Üç kerterizle mevki tayini yapıp rotasını düzeltemeyenin denizde işi zor ne yazık ki… Ona güvenerek denize açılanlara da “sabır ve selamet” dileyelim.
Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka’nın konuşması için bakınız:
http://www.denizhaber.com.tr/sektorden/53964/aka-egitim-yonergesi-kaliteyi-yukseltecek-deniz-haber-aka-suat-hayri-dto-bakan.html
(denizciler@yahoogroups.com, 23 Şubat 2014)
4.b) Suat Hayri Aka’nın açıklamaları hakkında UDHB Bilgi Edinme Birimi’ne başvuru (24 Şubat 2014):
Denizcilik Müsteşarlığı Müsteşar Yardımcısı bay S. H. Aka’nın internette videosu yayımlanan konuşmasındaki yalan ve tahrifatın derecesini, endazesindeki bozukluğu merak edenler bu dilekçeye çözümü konulan ibretlik IMEAK Deniz Ticaret Odası konuşmasına bakabilir. Bu konuşma bir başka açıdan da çok önemli. Şöyle ki, UDHB 2018 yılı sonunda pratik eğitim açısından bir değeri olmasa da “pratik eğitim” iddiasıyla ADB/Amatör Denizci Belgesi sınavına giriş için ADES sınavını“geçme” şartı getirdi. Ancak ADES gibi katıksız/donanımsız (çoğu zaman hukuksuz) bir bürokrat fantezisi olan “Bir Milyon Amatör Denizci Projesi” ile ADES’i başarma/geçme şartı kaldırıldı. Bir Milyon rakamına ulaşmak uğruna yüzbinlerce kişiye mevcut mevzuat yok sayılarak/kolayca/yardım edilerek (hatta tanıdığınız varsa sınavsız…) ADB/Amatör Denizci Belgesi “dağıtıldı”. Yani Müsteşar Yardımcısı’nın 2014’te ADES’i “piyasaya sürmek” için ileri sürdüğü argümanlar yaklaşık beş senede aynı bakanlık tarafından karaya oturtuldu. Tabii Bay S.H.Aka’yı bugün de dinlemek isterdik ama dün yapılanlar gibi bugün yapılanlar da yanlış ne yazık ki. “Kamu kaynaklarını” böylesine fantezilerle heba eden ve kişilere olsa da denizciliğe niteliksel hiçbir katkısı olmayan bu tür uygulamaların dünü-bugünü tartışılmadıkça/denetlenmedikçe/hesap sorulmadıkça, bu konularda kaygılanmadıkça yenileriyle karşılaşmak sürpriz olmaz. (Ekim 2021)
Sayın Lütfi Elvan
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı,
Sayın Bakanım,
1. Amatör Denizci Eğitim Sistemi (ADES) ile ilgili, gerek Bilgi Edinme kanalıyla sorduğum soruların ( 10 Şubat 2014) , gerekse “dikkate alınması dileğiyle” adınıza kargoyla gönderdiğim değerlendirmelerin cevabı UDHB Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka’nın İMEAK DTO’da yaptığı ve 21.02.2014 tarihinde internette videosu yayımlanan, aşağıda yazılı çözümü sunulan konuşma mıdır? Bu konuşma bilgi edinme başvurularını “etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmakla yükümlü” bakanlığınıza sorduğum soruların ve gönderdiğim değerlendirmelerin cevabı mıdır?
2. Bu konuşmada, Bakanlığınıza gönderdiğim sorularımda ve değerlendirmelerimde yer almayan bilgi ve iddiaların sanki varmış gibi sunulması, hakkımda “Sonra anladık ki bu konuda 1-2 kitap yazmış, belli ki tekerine çomak sokmuşuz” denebilmesi açıkça “bühtan” değil midir? Bir müsteşar yardımcısının kendi argümanlarını savunmak adına “bühtan etmesi” sizce doğru mudur?
3. ADES sitesi Bakanlığınıza gönderdiğim soru ve değerlendirmelerin etkisiyle “test aşamasında” denilerek uygulamaya kapatılmasına rağmen Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka’nın İMEAK İstanbul DTO’da yaptığı konuşma “etik” midir? Taleplerimi demokratik yol ve yöntemlerle tarafınıza ulaştırdığıma göre, “Amatör denizciler gibi konuşacaksan bak demokrasiyi rafa kaldırırsın” ifadesi bu yol ve yöntemlerin geçersiz ve etkisiz olduğu anlamına mı gelmektedir?
4. Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka konuşmasında büyükelçi arkadaşının “… sınava girdik, sağolsunlar bize kopya da verdiler” dediğini aktarmaktadır. Bakanlığınız bünyesinde yapılan ADB sınavlarında yardım edilmesi, kopya verilmesi normal bir uygulama mıdır?
5. Gerek CNR Avrasya Boat Show’da UDHB standında dağıtılan duyuruda, gerekse Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürlüğü sitesindeki duyuruda ADB/KMT sınavını kazananlardan “Adli Sicil Kaydı” ve “Diploma Fotokopisi” istenmektedir. Oysa Amatör Denizci Belgesi (ADB) alma şartlarını belirleyen mevcut yönetmelikte (madde 8) böyle bir şart yoktur. Mevcut yönetmelikte yer almayan hususların sınavı kazananlardan talep edilmesi hangi yönetmelik gereğidir?
●UDHB Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka’nın İMEAK DTO’da yaptığı ve aşağıdaki adreste videosu yayımlanan konuşmasının amatör denizcilerle ilgili olan kısmının çözümüdür (erişim 21.02.2014).
……………………….
●Hazır yeri gelmişken değineyim, 160 bin küsür amatör denizci ehliyeti dağıtmışız. 5000 tane tekne satışına vesile olmuş mudur, hiç zannetmiyorum… son 20 yılda. Niye? Çünkü sadece kuru bir sınava sokuyorsunuz, adama ehliyet veriyorsunuz. Amatör denizci ehliyeti demek, profesyonel çalışmamak kaydıyla 24 metre altındaki her tekneyi dünyanın her yerinde kullanabilen adam demektir. Eğitim vereceksiniz bu adama, öbürleri şu veya bu şekilde profesyonel olarak lisede, dersanede, fakültede, meslek yüksek okulunda bir mesleki eğitim alıyor. Amatör denizcinin hiçbir şey alma şansı yok.
Bir eğitim programı hazırlattık kıyamet koptu. Bakanlığın WEB sitesi üzerinden herkesin ücretsiz olarak erişebileceği, adamın evinden, dersaneden, işyerinden haftasonu gece-gündüz fark etmez, TC kimlik numarasıyla girip 20-30 saatlik uluslararası müfredata uygun bir şekilde hazırlanmış temel bilgileri öğrenebileceği bir program hazırladık, amatör denizciler kıyameti koparıyor… Ya şikâyet şikâyet üzerine resmi kanallardan, kıyamet kopuyor Ankara’da. No’luyor dedik ya bi getirin bakalım… Bi tane vatandaş şikâyet ediyor, üstelik uzman, üstelik hoca… amatör denizci. “Arkadaş” diyor “helikopterle kurtarmayla ilgili bir bölüm koymuşsun amatör denizciliğin ne alakası var bunlarla…” “40 yıllık diyor, koltuk halatına açmaz demişsin, nerden çıktı bu acemi profesyonel gemi kaptanları bu kadar bilgisiz, bunu nasıl yansıtırsın?”
Arkadaş anladım ki amatör denizcilik eğitimi bu memlekette 50 sene sahipsiz kalmış, profesyonel denizciler amatör denizcilik eğitimine itibar etmemişler… Amatör denizci kendi işini kendi görmüş, kulaktan dolma bilgiler, yalan yanlış bilgiler yayıla yayıla onların doğrusu haline gelmiş…
“Hiç” diyor, “amatör teknede” diyor “baklalı zincir olur mu?” Allah Allah, bugün yat fuarına gittim, ya sizin zincirler baklasız mı dedim, ne münasebet diyorlar…
Bu adam bizi şikâyet ediyor, “yanlış bilgilerle amatör denizcileri donatacaksınız, hemen geri çekin programınızı” diyor. “Sonra anladık ki bu konuda 1-2 kitap yazmış, belli ki tekerine çomak sokmuşuz.”
Bu işlere el atmamız lazım arkadaşlar… Mesele sadece kart vermek, ehliyet sahibi etmek değil… Gerçekten amatör denizciye tekne kullanmayı öğretirsek, temel denizcilik bilgilerini verirsek o zaman gider tekne alır, o zaman gerçekten denizi kullanır… bunu yapmaya çalışıyoruz. Onun için herkesten de yapıcı, pozitif katkı bekliyoruz. Deniz eğitimi hakikaten bu sektörün bir numaralı sorunudur…
(dinleyicilerden gelen bir soru üzerine) Amatör denizciler gibi konuşacaksan bak demokrasiyi rafa kaldırırsın…
Büyükelçiler beni arıyor, diyor ki “ya geçen yıl geldik, sınava girdik, sağolsunlar bize kopya da verdiler… amatör denizci ehliyetini aldık, sorumluluktan kurtulduk. Ama ne yapim emekli olucam, tekne almak istiyorum, alamıyorum, niye çünkü tekne kullanmayı bilmiyorum…” Gerçek sorun bu, binlerce-onbinlerce insan bilse, otomobil yerine tekne alacak, ama bilmediği için şimdi biz onlara gönderecez, hem eğitim alacak, bedava eğitim alacak bakanlığın web sitesi üzerinden, hem de gidecek liman başkanının gözü önünde 2 gün tekne pratik kursu alacak, ondan sonra gelip ehliyetini alacak, o zaman göreceğiz sonuçlarını…
4.c) Bilgi Edinme Birimi başvuruma UDHB adına Daire Başkanı Okay Kılıç’ın cevabı (4 Mart 2014, tebliğ 20 Mart 2014).
ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI
Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürlüğü
Sayı : 2503294-622.02-1549 04/03/2014
Konu : Amatör Denizcilik
Sn. Sezar ATMACA
Binbirdirek Meydanı Sok.İletişim Han No:7 Cağaloğlu Fatih
İSTANBUL
İlgi : Bilgi Edinme Birimine 24.02.2014 tarihli ve 106133 ile 106134 sayılı başvurularınız.
İlgi başvurularınız incelenmiş olup, amatör denizcilik uygulamalarına yönelik yine aynı birime muhatap 10.02.2014 tarihli ve 104826 sayılı başvurunuza 21.02.2014 tarihli ve 1398 sayılı yazımızla detaylı olarak cevap verilmiştir.
Ayrıca, ilgi başvurularınızda sabıka kaydı ve diploma fotokopisinin hangi mevzuat kapsamında istendiği sorulmaktadır. Bahse konu belgeler Telsiz Operatör Yeterlikleri ve Sınav Yönetmeliği kapsamında Kısa Mesafe Telsiz Operatörü Belgesi başvurusunda bulunan kişilerden istenmektedir.
Öte yandan, tamamen teknik bir istişare toplantısı olan Deniz Ticaret Odası Meslek Komiteleri toplantısında Bakanlığımız Müsteşar Yardımcısı ve Gemi Kaptanı Sayın Suat Hayri AKA tarafından ifade edildiğini belirttiğiniz hususlar şahsınızla ilgili olmayıp, denizcilik sektörümüzün önde gelen temsilcileri ile denizciliğimizin her türlü konularının ele alındığı böyle bir ortamda ülkemizdeki amatör denizcilikle ilgili genel değerlendirmeleri içermekte, Bakanlığımızın amatör denizciliğe verdiği önemi göstermekte ve Bakanlığımızın amatör denizcilik konusuna yönelik uygulamalarına aykırılık içermemektedir.
Yine tekrar belirtmek amacıyla, denizcilik kültürünü tanıtmak, sevdirmek, amatör olarak denizcilikle ilgilenmek isteyen vatandaşlarımızın bilmesi gereken konularda eğitim almalarını, amatör denizci sınavına girmeden önce bu konularda bilgilendirilmelerini sağlamak, bu sayede amatör denizci olmak isteyen vatandaşlarımıza ücretsiz olarak ve her zaman her yerden erişebilecekleri online uzaktan eğitim imkanını sağlayabilmek amacıyla Bakanlığımızca hazırlanan Amatör Denizci Eğitim Sistemi (ADES) halen test aşamasında olup, gerekli güncellemeler ve mevzuat değişikliklerinin de yapılması sonrasında tüm vatandaşımıza yönelik hizmete sunulacaktır.
Bilgilerinizi rica ederim
Okay Kılıç
Bakan adına
Daire Başkanı
4.d) Okay Kılıç’ın cevabı üzerine (23 Mart 2014)
……
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın bu cevabı da Suat Hayri Aka’nın “edeb-dışı” konuşmasını esas alarak sorduğum sorulara yönelik. Açıkça görülebileceği gibi cevapların sorularla bir alakası yok. Şüphesiz bir hukuk devletinde bürokrasinin şeffaf ve hesap verebilir olması esastır. Ama hukuk devleti de gökten zembille inmiyor. Örneğin, söylemek/söylenmek değil, en azından bulunulan/uğraşılan alanda karınca-kararınca sorunların gündeme getirilmesi, tartışılması, aşılması, bunlar için emek-zaman harcanması, çaba gösterilmesi hukuk devletinin oluşumuna/gelişimine katkıda bulunur. Bir hükümdar edasıyla konuşan, sorulan sorulara cevap dahi vermeyen bürokratlar da bilmelidir ki: “Hükümdar gemidir, halk sudur. Gemiyi taşıyan sudur; gemiyi alabora edebilen de sudur.” (Xun-zi, MÖ 3. Yüzyıl). Yıllardır amatör denizciliğin önünü tıkayan bu ve benzeri vurdumduymaz/hamhalat zihniyetlerin “alabora edilebilmesi”, aşılması için yeterli çabanın gösterilmesi dileğiyle…
(denizciler@yahoogroups.com, 23 Mart 2014)
5. UDHB ve denizi yangın yerine çevirmek (10 Mayıs 2014)
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHB) Ocak ayında önce usulsüz bir şekilde uygulamaya çalıştığı, sonra geri çektiği ADES’i 4 ay sonra çıkardığı ve 8 Mayıs’ta Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle resmi hale getirdi. ADF’ye sözleşmeyle verdiği sınav yetkisini uzatmayan İdare’nin ADB alacaklardan keyfi olarak istediği Adli Sicil Kaydı/Diploma Fotokopisi gibi uygulamaların değişikliklerde yer almadığı, yani hükümsüz olduğu görüldü. Yeni uygulamaya göre, ADB sınavına girebilmek için, UDHB bürokratlarının dünyadaki uygulamalardan bihaber “pratik eğitim” (!) icadı olan ADES safhalarının geçilmesi zorunlu. Yani ADB sınavına girebilmek için:
“İdare tarafından elektronik ortamda verilen uzaktan eğitim programını tamamlamak” gerekecek.
“Pratik eğitim” açısından bir değeri olmayan ADES’in aşırı bürokratik işlemlere yol açacağı aşikardır (Bay Suat Hayri Aka büyükelçi arkadaşı bu uygulamaya ne der acaba?…). Tekrar kontrol etmeyeceğim ama dilerim İdare hiç olmazsa ADES’in içeriğinin düzeltilmesi için yeterli çabayı göstermiştir.
Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik değişikliğinde denizi yangın yerine çevirecek birkaç madde de var ki (Yönetmelikle para cezası getirilebilir mi? vb. soruları bir kenara koyalım…), tartışılması gerekir. Maddeler şöyle
“İdari yaptırımlar ve cezalar
EK MADDE 3 – (1) ADB belgesi olmadığı halde özel tekne kullanan kişilere 2500 Türk Lirası idari para cezası uygulanır. (2) ADB belgesi ile ticari faaliyette bulunan kişilere 2500 Türk Lirası idari para cezası uygulanır. Faaliyetin tekrarı halinde ise ayrıca, kişinin Amatör Denizci Belgesi iki yıl süreyle askıya alınır.”
Yetişkinlere yönelik eğitim veren kişilerin/ kuruluşların, kulüplerin çoğunun ADB belgeli eğitmenlerle ve özel teknelerle bu eğitimi verdiği biliniyor. Daha ötesi maddenin 2. fıkrası kulüplere ve federasyonlara bir muafiyet de tanımamış, onları da ceza kapsamına almış. Hatta üzerinde bir sponsor/reklam ibaresi olan tekne bile rahatlıkla bu kapsama sokularak kullanana ceza verilebilir, çünkü tanımların başı-kıçı belli değil, rotası şaşmış. Yorumu uygulayanın insafına kalmış bu yaptırımların denizi yangın yerine çevireceği söylenebilir.
Değişikliklerde yer alan “İdare’nin sınav, eğitim, belge/kütük ve kayıt için kurum ve kuruluşları sözleşme ile yetkilendirebilir” maddesinin (Madde 13/1) nasıl uygulanacağı “yangının ve yıkımın” boyutlarını da belirleyecek gibi görünüyor. Amatör/sportif denizciliğin ümitvar bir geleceğinin olabilmesi İdare’nin bu yetkilerini federasyonlar/kulüpler (ADF/TYF) eliyle kullanmasına bağlı. Çünkü Dünyada amatör denizciliğin geliştiği ülkeler, merkezi gücün paylaşılarak sivil toplumu cesaretlendirecek, bürokrasiyi azaltacak uygulamalarıyla dikkat çeker.
Yıllardır sabahtan akşama yaptığı değişikliklerle amatör/sportif denizcilikle ilgili bir mevzuat mezarlığı/enkazı yaratma başarısı göstermiş olan, ama bundan da hiçbir ders çıkarmamış, aksine eleştirilenleri suçlamış, kendisine yol göstermiş kişileri/kurumları bile dikkate almayan bir idari zihniyetin yetkilerini bu yönde kullanması da uzak bir ihtimal.
(denizciler@yahoogroups.com, 10 Mayıs 2014)
[1] Türkiye’de yılın olayları, Temuçin Tüzecan, Hürriyet 31 Aralık 2005.
[2] ADB sınavını yapan Liman başkanlıklarında çok eskilerde kalsa da kayıkla pratik sınav ve maketlerle sözlü sınav yapılmışlığı da vardır ama genelde Liman başkanlıkları sınavları hep yazılı olmuştur. Yani yetki bakanlıktayken de bir “pratik eğitim” söz konusu değildi. ADF sistemi devralınca düzgün, kapsayıcı, çağdaş ve adil bir yazılı sınav yapmaya, yayımladığı kitaplarla literatürü zenginleştirmeye çalışmıştı. Müsteşar Yardımcısı’nın açıklamasında yer alan devlet memurlarının vereceği “teknede pratik eğitim” iddiasının göz boyama dışında hiçbir temeli/altyapısı yoktu ve bu iddialar gerçekleri kendine göre tahrif etmeye çalışan bürokrasinin reklam spotu olarak kaldı.
[3] Genel Müdür Vekili Cemalettin Şevli ve Müsteşar Yardımcısı S.Hayri Aka ile ilgili yazılarda/başvurularda konunun ayrıntıları var. Endazedeki bozukluğu, yalan ve tahrifatın derecesini merak edenler Müsteşar Yardımcısı Aka ile ilgili TurkSail’de de yayımlanmış şu yazıya da bakabilirler.: “UDHB Müsteşar Yardımcısı Aka’dan şok sözler” http://www.turksail.com/genel-haberler/11703-udhb-muestear-yardmcs-akadan-ok-soezler, 25 Şubat 2014.