|

Eski Denizcilik Dergileri Dizini II: Av ve Deniz (Eylül 1945-Nisan 1948)

BySezar Atmaca

“Memleketimizde Amatör Yelkencilik Nasıl Başladı?”

 Sezar Atmaca

Sayı 1, Eylül 1945

Av ve Deniz dergisi (Eylül 1945-Nisan 1948) 18 sayı yayımlanır, ancak dört sayısına henüz ulaşamadım (sayı: 7, 15, 16, 17). 30 Eylül 1945 tarihli ilk sayı künyesine göre “av, deniz, balıkçılık, binicilik, dağcılık, otomobil, tayyarecilik sporlarından, turizm, bahçe ziraati ve amatör fotoğrafçılıktan” bahsedecek derginin hazırlayanı Turhan Tamerler, sahibi S. Süreyya Bükey, yayın müdürü İ. A. Üstün’dür. Dergi idarehanesi Beyoğlu, İstiklâl Caddesi No: 109’dadır.

İlk sayıda Önsöz’de Turhan Tamerler derginin çıkış hikâyesini anlatır. On yıldan beri tek başına Avcı (Avcılık, Atıcılık ve Balıkçılık Mecmuası) dergisini çıkaran arkadaşı Necip Selâm rahatsızlığı nedeniyle mecmuayı “aynı titizlik ve ihtimamla” çıkaracağını düşündüğü Turhan Tamerler’e devretmek istemiştir. Tamerler teklifi kabul eder, ancak Necip Selâm’ın vefatından sonra, arkadaşlarıyla dergiyi farklı bir format ve içerikte çıkarmaya karar verirler. Bir forma (16 sayfa), küçük boy ve adi gazete kâğıdına basılan derginin, ebadını büyütüp, içeriğini ve baskı kalitesini zenginleştirerek ( “mecmuacılıkta büyük tecrübe ve bilgisi olan” Süreyya Bükey hem derginin hem de derginin basıldığı matbaanın sahibidir.) “Av ve Deniz” adıyla yayına başlarlar.

Dergi yazıları ağırlıkla derginin adı gibi avcılık (kara avcılığı ve balıkçılık) ve denizcilikle ilgilidir ki bu durum kapak görsellerine de yansır: yayımladığımız sayılardan üçünün kapağı denizcilikle, kalanı avcılıkla ilgilidir.

Kara avcılığının da denizcilik/yelkencilik gibi bir spor sayılması, avcılıkla/denizciliğin birlikte anılması o yıllar için sıradan bir durumdur. Çünkü dönem kara avcılığı kasdedilerek, “500 Bin Türk Avcısı Alaka ve Himaye Bekliyor” ( Av ve Deniz Sporları, Mart 1951) türü haberlerin dergilerde yer aldığı, özellikle kara avcılığının başlıca amatör spor kabul edildiği, en kolay ve ekonomik ulaşım yolunun denizyolu olduğu, avcıların sulak alanlarda avlanmak veya av sahalarına ulaşmak için tekne kullandığı yıllardır. Dolayısıyla avcılık (özellikle kara avcılığı) amatör denizciler arasında da popülerdir. Sembol isimlerden biri, 1932-33’te Fenerbahçe Spor Kulübü başkanlığını da yapmış, dergilerde avcılıkla ilgili yazıları olan, “Çulluk Sait” lakaplı, İYK/İstanbul Yelken Kulübü’nün kurucularından ve 1957-60 arasında TYF/Türkiye Yelken Federasyonu başkanlığını yapmış Sporculuk ve Avcılık Hatıralarım (1971) adlı kitabın da yazarı olan Sait Selâhattin Cihanoğlu’dur.

 “Memleketimizde Amatör Yelkencilik Nasıl Başladı?”

Boro’nun kaleminden “Dayıbey”

“…Yatçılık bir zevk ve sefa alemi değildir. Yachting ada ile Moda arasında pupa yelken, güvertede sırt üstü yatmak ve dostlarla sohbet etmek manasına gelmez.”, (Sayı 1, Eylül 1945), ya da“… Marmara Adası’na kadar gidip gelmek 140/150 milin içindedir. Av ve Deniz mecmuası böyle bir yarış açtı. Kimse rağbet etmedi.”(Sayı 11, Ekim 1946), diyen Fikret Bayraktaroğlu’nun eleştirileri gibi o yılların denizciliği hakkında fikir verecek birçok yazı da yer alır. Örneğin Sadun Boro’nun Bir Hayalin Peşinde (Ege Yayınları, 2004) kitabında tanıttığı ve “onun yardımı ile ben de yazı ve yayın hayatına … başlamış oldum” dediği Bahriyeli Ali Rıza Seyfi’nin (Dayıbey) amatör denizciliğe, amatör yelkenciliğe ait hatıralarını aktardığı “Memleketimizde Amatör Yelkencilik Nasıl Başladı?” (Sayı 14, Mayıs 1947) başlıklı yazı serisinin ilk yazısı da bunlardan biridir.  Ali Rıza Seyfi, dergi kapandıktan sonra çıkan Av ve Deniz Sporları dergisinde bu yazı serisine devam eder. Ali Rıza Seyfi’nin “O sıralarda Moda iskelesinde hiç Türk sandalcı veya yelkenci yoktu. Bütün kürek ve yelken sandalları da Rumların elinde idi.” diye anlattığı Osmanlı’nın son döneminde yapılan Türk amatör yelkenciliğinin başlangıç tarihi dediği yarışı da aktarır: “Sahil sularımızda yapılan yelken yarışlarında direğinde Türk bayrağı uçtuğu ve dümeninde bir Türk oturduğu halde birinci gelip ilk yarış kupasını kazanmış olan yelkenli spor teknesi de Faik Münif’in malı olan ve onun dümen tutuğu Afacan’dır.”

Zamanın Maarif Nazırı, Münif Paşa’nın oğlu Faik Münif,  Moda’da yelkencilikte ve yelken biçmekte en büyük usta sayılan Bedo’nun “yelkenleri sürme direkli bir pena ile büyük flok ve tirinketine floktan ibaret” “Pirate” adlı yaklaşık 7.30 metrelik (22 ya da 24 ayaklık…) “pek güzel, pek yollu” sandalını satın alır. Faik Münif, Afacan adını verdiği bu tekneyle katıldığı Büyükada Yat Kulübü yelkenli sandallar yarışını kazanır. Üzerinde: “Büyükada Yat Kulübü 15-27 Ağustos 1898 senesi yarışları yelkenli sandallar yarışını Faik Beyin Afacan adındaki sandalı kazanmıştır.” yazan bu kupanın fotoğrafı da (yanda) ilk kez bu makalede yer alır.

Amatör-sportif denizcilik tarihinden söz eden ilk yazılardan biri olan bu önemli makaleyi de tarayarak dizinin sonuna ekledim.

Av ve Deniz dergisinin içindekiler görselini ve altına da bizi ilgilendireceğini düşündüğüm makalelerin dizinini verip, bazı makalelerin yanına parantez içinde kısa açıklamalar ekledim.

Av ve Deniz dergisi dizini (Eylül 1945-Nisan 1948)/(Eksik sayılar: 7, 15, 16, 17)

Sayı 1
Sayı 2
Sayı 3

AV VE DENİZ→ EYLÜL 1945, sayı 1: ● Deniz ve Spor, N.H.Arık ● Yatçılık, Fikret Bayrakdaroğlu ● Yacht Kökeni ●Yat Klasları-Ratingleri, Asaf Beşpınar (Mevcut Yatların Su Hattı Boyları…) ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Yelken Yarışlarında Çıkış, M. Curry ●1945 Başbakanlık Kupası Yelken Yarışları (Büyük ve küçük yatlarda 1943-44-45 birincileri), Tam Sayfa Yarış Rotası ● İzmir Fuar Kupası Yelken Yarışları –Şarpi- ● Bulutlar Sizi Çağırıyor, Walter Ackerman

AV VE DENİZ → EKİM 1945, sayı 2: ●İpar Macerası, Va-Nü (Marmara’da 6 Gece , 5 Gün) ●Denizcilik Sporunun Önemi, Hüsam Yülk ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Yatçılık, Fikret Bayrakdaroğlu (J Klas vd.) ●Barbaros Kupası Yelken Yarışları (3 Tekne Yıldız, Esen, Rüya, Rota Çizimi, Tramolaları, 29.9.1945) ●Handikaplar-Plan, Asaf Beşpınar (Denizcilik Federasyonu İçin Hazırlanmış 22 ve 25 Metrekare Milli Klas Yarış Kotrası Planları/Endaze) ● Denizcilik Bilgileri, Fikret Bayrakdaroğlu (Pusula, Pusula Gülü vs.)● Bulutlar Sizi Çağırıyor, Walter Ackerman ●Balıkçılık, Eşref Şefik (“…Lüfercilik Amatör Balıkçılığın Ta Kendisidir.”…●Marmara Adalarında Sinağrit Avı, Kemal Başaran●

AV VE DENİZ → KASIM 1945, sayı 3: ● Madem ki Yelken Kullanıyoruz, Hüsam Yülk ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Yatçılık, Fikret Bayraktaroğlu (Rainbow Yatı Çizimi) ● Boğaziçi Hakkında Birkaç Söz, S. Ayaşlı ● Handikap Hesapları M. Beri ● Küçük Yat Sınıfları, Asaf Beşpınar .. Tekne Önermeleri…(Denizcilik Federasyonuna Önerilen 15 Metrekare D Klas Şarpi) ● Denizcilik Bilgileri, Fikret Bayraktaroğlu ● Denizcilik Köşesinden, Nevzat Erkan ● Ördek Avı İçin Küçük Çırnık (Çamurcun) Planı, (boy 2,8-en 1 m).● Bulutlar Sizi Çağırıyor, Walter Ackermann çev. Ali Haydar Barşal

Sayı 4
Sayı 5
Sayı 6

AV VE DENİZ → OCAK 1946, Sayı 4: ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Denizcilik Bilgileri, Fikret Bayraktaroğlu (Rota) ● Handikap Hesapları Asaf Beşpınar ● Plan, Asaf Beşpınar (10 Metrelik Deniz Keçi) 3 Sayfa Plan ● Yelkencilik, M. N. Beri ● Bulutlar Sizi Çağırıyor, Walter Ackerman, çev. A.H.Barşal ● Denizcilik Köşesinden, Nevzat Erkan ● YD Ticaret Okulu Talebeleriyle Bir Konuşma, Nevzat Erkan

AV VE DENİZ → ŞUBAT 1946, sayı 5: ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ●Yatçılık, Fikret Bayraktaroğlu ● Denizcilik Bilgileri, Fikret Bayraktaroğlu (Fener-Meni Müsademe) ● Sandaldan Normandi’ye, Asaf Beşpınar  ● Plan, Asaf Beşpınar (12,5 metre deniz yarış kotrası, endaze, iç yerleşim, laynlar)● Yeni Ticaret Gemilerini Kendi Tersanelerimizde Yapmalıyız, Naci Ark ●Yelkencilik, M. N. Beri (orsa, apazlama, laşka ve pupa…vb.) ● Hikâye, Bir Deniz Yolcusu ●Handikap (Asaf B.ye Cevap)

AV VE DENİZ → MART 1946, sayı 6: ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Deniz Şehitlerine İthaf, Nevzat Erkan(şiir) ● Denizcilik Bilgileri, Fikret Bayraktaroğlu (tehlike işaretleri) ●12 M. Kasra Güverteli Kotra M. Assaf (plan/ölçü) ● Plan, Asaf B.● Yelkencilik, M.N.Beri (boca tramola, volta seyri,● Hendikepler Asaf B.● Yeni Gemilerimizi Nasıl Yapmalıyız?, Naci Ark ● Gemi Yapabilir miyiz?● Yacht Building And Repairing, Fikret Bayraktaroğlu

AV VE DENİZ → ……… 1946, sayı 7: ●●●

Sayı 8
Sayı 9

AV VE DENİZ → MAYIS 1946, sayı 8: ● Denizcilik Bilgileri, Fikret Bayraktaroğlu (pusula hatası, rota..) ●Denizcilik: Amatör Yelkencilik ve Kotracılık, Harun Ülman ● Plan, M. Asaf ( 9,20 m. Plan/ölçek) ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Asaf Beşpınar Vefat Etti, (26 Mayıs 1946, pazartesi…)

AV VE DENİZ → TEMMUZ 1946, sayı 9 :(31 TEMMUZ) ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Denizcilik: Amatör Yelkencilik ve Kotracılık, Harun Ülman ● Denizcilik Bilgileri, Fikret Bayraktaroğlu (pusula hatası) ● Kabotaj Bayramı, İbrahim Kulan ● Kabotaj Bayramı, Hüsamettin Ülsel ● Deniz Bayramı Münasebetiyle, Salahattin Güngör ● Bakır Şilebi Amerika sularında ● Kabotaj Bayramı/1 Temmuz (bol fotoğraflı)

Sayı 10, kapak
Sayı 10, içindekiler

AV VE DENİZ → AĞUSTOS-EYLÜL 1946, sayı 10: ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Denizcilik: Amatör Yelkencilik ve Kotracılık, Harun Ülman ●Başbakanlık Kupası, Yelken Yarışları ● Yarışlarda Bir Çarpışma, Harun Ülman ●Ödemiş Gemisi ● İstanbul-İzmir Arasında İşleyecek Gemilerimiz Nasıl Olmalıdır? Naci Ark ● Boğaz Yelken Yarışı, 29 Eylül 1946 (Moda Beykoz git-gel) ● (Meteoroloji) Walter Ackermann çev. Ali Haydar Barşal

AV VE DENİZ → EKİM 1946, sayı 11: ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Denizcilik: Amatör Yelkencilik ve Kotracılık, Harun Ülman (ket, slup, kotra, yol, keç, skuner, çizimleri)● Yatçılık, Fikret Bayraktaroğlu ●İngiliz Deniz Ticareti, Fuat Girgin ● Deniz Ticaret Filomuzdaki Son Gelişmeler ● (Meteoroloji) Walter Ackermann çev. Ali Haydar Barşal

AV VE DENİZ →ŞUBAT 1947, sayı 12: ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ●YD Okulu’nda Hayri Baran’la Bir Konuşma, Kamran Evrenos ● Sürmenede Gemi İnşaatı, Şükrü Köse (Kayık, Çapar, Mavna, Motör, Cırnık, Şarpi Hesapları Başka Başkadır. İnşaatın Pratik Hesap Kaideleri… Terimleri…) ●Balıkçılık Yazıları…● Derin Su Balıkçılığı ● FOTO: “Hamit Naci” balık gemisi iken… ● (Meteoroloji) Walter Ackermann çev. Ali Haydar Barşal

AV VE DENİZ → NİSAN 1947, Sayı 13: ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Yelken, Dümenci ve Dümen Tutma, Ali Rıza Seyfi ● Tayfun, J. Conrad, Çev. A. R. Seyfi ● Yüksek Denizcilik Okulunda, Kâmuran Evrenos ●● (Meteoroloji) Walter Ackermann çev. Ali Haydar Barşal

Sayı 11
Sayı 12
sayı 13
Sayı 14
Sayı 14, kapak
Sayı 18

AV VE DENİZ → MAYIS 1947, Sayı 14: ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Çınarcık’ta İki Sürek Avı, Niyazi Ahmet Banoğlu (Takayla Gidiş Fotosu)● Memleketimizde Amatör Yelkencilik Nasıl Başladı ?, Ali Rıza Seyfi ● Demir Üstünden Şamandıradan Yelkenle Nasıl Kalkarsınız? A. Rıza Seyfi ● Beynelmilel Müsabakalara  Neden İştirak Etmiyoruz? Faruk Birgen ● Deniz Müzesi, Tarihi Kadırga ve Bir Teklif, Kâmran Evrenos  ● Gemiciye…Şiiri, Hisar Vapuru Faciası Münasebetiyle ●Yeni Gemilerimiz, Fuat Girgin ● Kılıç Balıklarımıza Yazık Oluyor, Zeki Can ● Tayfun, J. Conrad, Çev. A. R. Seyfi ● (Meteoroloji) Walter Ackermann çev. Ali Haydar Barşal

AV VE DENİZ → ……. Sayı 15…

AV VE DENİZ → ……. Sayı 16…

AV VE DENİZ → …… Sayı 17…

AV VE DENİZ → NİSAN 1948, Sayı 18: ● Okyanuslarda Tek Başına (Alain Gerbault’un Hatıraları), Abidin Daver ● Finlandiya Seferi ve Radar, kaptan Süreyya Gürsu ● Bir Seyahat Kotrası Nasıl Olmalı?, A.H. Calahan, çev. Ali Rıza Seyfi ● Memleketimizde Amatör Yelkenciliğin İlk Günlerine Ait Hatıralar, Ali Rıza Seyfi ●Harp Sonrası Yolcu Gemilerinin İnşaatı, Fikret Çuhadaroğlu ● Şefik Kaptan, Harp İçinde Tunç Gemisi Binbir Tehlike Geçirerek Çanakkale’ye Nasıl Ulaşmıştı?, Selâhattin Güngör ● Atlantik’te Birkaç Gün, Nevzat Erkan ● Aktüel Deniz Tetkikleri, Fuad Girgin

Av ve Deniz dergisi dizini (Eylül 1945-Nisan 1948) /  (Eksik sayılar: 7, 15, 16, 17)

“Memleketimizde Amatör Yelkencilik Nasıl Başladı?” Ali Rıza Seyfi (Sayı 14, Mayıs 1947)

Av ve Deniz, sayı 14, sayfa 21 (Mayıs 1947)
Av ve Deniz, sayı 14, sayfa 22 (Mayıs 1947)

Ayrıca Bkz.: “Eski Denizcilik Dergileri Dizini” Serisi Hakkında” / “Eski Denizcilik Dergileri Dizini I : Liman Mecmuası” ve Yeni Bir Amatör / Sportif Denizcilik Anlayışı İçin

Similar Posts

Alp Alpagut Türkiye’de Kalsa Ne Olurdu…?

BySezar Atmaca

Alp Alpagut, uluslararası düzeyde pek çok başarıları bulunan ve Olimpiyat’ta (Atlanta 1996) ve Akdeniz Oyunları’nda (1997) ülkemizi Laser sınıfında temsil etmiş bir sporcu. 2001’den beri yurtdışında antrenörlük yapıyor, 2004’ten beri de İtalya’da yaşıyor, olimpiyatlara sporcular hazırlıyor. Çalıştırdığı sporcuların olimpiyat kotası alma başarıları göstermesi geçtiğimiz yıl ona İtalya Laser Milli Takımı Antrenörlüğü kapısını açtı. Yılda 250 gün denizde İtalyan Laser milli takımına koçluk yapıyor, fırsat bulursa da yarışıyor. Örneğin 2009 ve 2012’de İtalya masterlar şampiyonluğunu kazanmıştı. Gerekli ve yeterli antrenmanları yapa(a)madan katıldığı 4-11 Ekim 2014’te Güney Fransa Hyeres’de yapılan Laser Masterlar Dünya Şampiyonası’nda grubunda 3. oldu (sonuçlar için şu siteye bakılabilir: http://lasermasters.coych.org/results/).

Eylül ayında İspanya/Santander’de yapılan, tüm olimpik sınıfların katıldığı ve ülke olimpiyat kotalarının yarısının belli olduğu Dünya Şampiyonası’nda Alp Alpagut’un çalıştırdığı İtalyan Laser Milli Takımı’ndan 3 sporcu ilk 25’e girerek olimpiyat kotası aldı. Türkiye bu yarışlarda hiçbir sınıfta olimpiyat kotası alamadı. (Santander’de yaklaşık 20 bin kişinin katıldığı muhteşem organizasyonun açılış töreni ve laser sınıfı yarışları için şu videolara da bakılabilir. http://www.youtube.com/watch?v=L7NrpazIbxghttp://www.youtube.com/watch?v=X9Ey4ovBODM )

|

Fırtına Nerede?

BySezar Atmaca

Hangi deniz, hangi rüzgâr, hangi “haber” buluşturur bizi?

Denizdeki her olay denizi, denizciliği tanımak, tanıtmak için bir fırsattır ama bunun gerçekleşmesi konuya yaklaşıma ve eklenecek bilgilere bağlıdır.

2006’da yaşanmış bir kaza dolayısıyla haberlerin ele alınışını, bilginin kaybolmasını, magazinleştirilmesini ve gittikçe kaybolan amatör ruhu ele alan bir değerlendirme…

Birçok göstergeye bakarak ülkemizde denizciliğe olan ilginin, denize açılan insan ve tekne sayısının giderek arttığı söylenebilirse de genel olarak bu artışın denizcilik kültürünü incelttiğini, ona yeni “değerler” kattığını söylemek oldukça zor.

Denizciliğin daha dar alanlardan çıkıp giderek yaygınlaşmasından söz edeceksek canlı, ufku açık, her bindiği teknenin şarkısını söylemeyen kendi değerleri ve kimliği billurlaşmış amatör ruhlu bir denizcilik kültürü için mevcut veya oluşmaya başlayan kimi değerleri sorgulamamız, bu alandaki olumlu mirasa sahip çıkmamız gerekir. Çok sayıda parametreden (tekne, eğitim, kurum, yayın -kitap, dergi, gazete-, sporcu, yarış, sponsor vb.) farklı örnekler vermek mümkün ama çok daha sıradan birkaç örnekle konuya gireyim.

Tekne sayısı arttıkça usturmaçalarını üzüm salkımı gibi sarkıtarak seyreden tekne sayısının artması; liman içinde VHF telsizlerinin 1 watt değil de 25 watt çıkış gücünde kullanılarak herkesin rahatsız edilmesi sıradan bilgilerin bile “içselleştirilemediğini” gösteren örnekler. Bir değerin oluşabilmesi, kalıcılaşması için sadece bilgiye sahip olmak yetmiyor, o bilginin “içselleştirilmesi” de gerekiyor. Doğaldır ki bu alandaki gelişmeler denizdeki yağmurla, fırtınayla gelip yerleşmiyor, ülkenin kültüründeki olumlu ve olumsuz (zaafları, eksiklikleri…) yönleri, gelişmeleri bünyesinde taşıyor, yansıtıyor. Ayrıca denizcilik adına yapılan her şey iyidir gibi ilkesiz, ölçüsüz bir anlayışın yaygınlığı da bunu pekiştiriyor. Örneğin “Türkiye Yelken Açtı” başlığıyla gazetemiz (Milliyet Pazar, 4 Haziran) 2 tam sayfa haber yapıyor ama muhabir yaptığı röportajların yönlendirmesiyle (!) amatör denizci belgesiyle “şilep” kullanılabileceğini yazıyor.

Denizcilik alanındaki gelişmeleri, tartışmaları her açıdan değerlendirmek, eleştirmek, denizciliğin ufkunu açacak yerel ve evrensel kuralların, değerlerin, referansların belirginleştirilmesini, sindirilmesini sağladığı gibi amatör bir ruhu kaybetmeden filizlenmekte olan denizcilik dilinin, kimliğinin ve sonucunda kültürünün sınırlarını çizebilir.

| |

Deniz Meteorolojisi ve “Denizde Amatör Hava Tahmini”

Bydnzgn_adm21

Amatör denizcilere yönelik yayınlar hayli az olduğu için amatör denizciler meteoroloji/hava tahmini konusunda uzun yıllar yazılı kaynak olarak sadece profesyonel denizcilere yönelik kitapları ve dergilerde çıkan makaleleri kullandılar. Yazıları, çevirileri, radyo/TV yayınları, dersleri, brifingleri, kurslarının yanında amatör denizcilerle kurduğu sıcak ilişkilerle bu gidişatı değiştiren 15 Eylül’de yitirdiğimiz meteoroloji yüksek mühendisi Gökhan Abur (1943-2023) hocamızıdır. Gökhan hoca uzun yıllar Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Meteoroloji Bölümü’nde çalıştıktan sonra 2003’te emekli olmuştu.
Gökhan Abur hocamızı 1999’da kurucu ortağı olduğum Atlantis Yatçılık’ta verdiği “Meteoroloji ve Denizde Hava Tahmini” dersleri vesilesiyle tanıdım. Davudi sesiyle, tahtaya yaptığı çizimlerle işlediği konuları tane tane anlatarak sizi adeta “havaya sokar”dı.
(…)
Gökhan Abur hocamız her ne kadar amatör-sportif denizcileri meteoroloji/hava tahmini konusunda aydınlatmaya çalışmışsa da Boat Show’larda/internet sayfalarında sunum yapan amatör meteorologlar hiç eksilmedi.  Yazıları ve kitaplarıyla[1] tanıdığımız iki değerli biliminsanı Mustafa Sarı (su ürünleri) ve Mikdat Kadıoğlu (meteoroloji/afet yönetimi) Deniz Meteorolojisi (Alfa Yayınları, 2022) kitabında ABD’de yanlış bir tahmin nedeniyle linç edilerek trajik bir şekilde hayatını kaybeden hava tahmini yorumcusunun hikâyesine atıf yaparak “hava tahmininin ne kadar zor ve sorumluluk gerektiren bir iş olduğunu anlamışsınızdır” diye bu konuda bizleri uyarıyor ve sınırları çiziyorlar…

Denizcilik Şişerken Problemleri Tartışmak

BySezar Atmaca

Yazı, Pekin Olimpiyatları (2008) dolayısıyla spor kültürü, skor kültürü lumbozundan sorular sorup, denizciliğin gelişmekten çok şiştiğini tartışırken, çıkış yolları arıyor.

Hürriyet’te Temuçin Tüzecan “Pekin Olimpiyatları’nın ardından Türkiye Yelken Federasyonu tartışılmalı” (Orsa, Hürriyet 30 Ağustos, 2008) başlıklı bir yazı yayımladı. Yazısında özetle, başarısızlığın spor yönetiminden geldiğini, yelkene ilginin arttığını, alınan teknelerin içinde yelkenli oranının, örneğin Amerika’nın dahi üzerinde olduğunu, bunun da yelken sporcusu aday havuzunun büyümesi demek olduğunu belirtiyor ve çözüm de öneriyordu: “Yelken Federasyonu’nun bu haliyle lağvedilip, İngiltere’de olduğu gibi deniz üzerinde teknecilikle uğraşan tüm amatörlerin örgütünü oluşturmak.” Bu yapının federasyona sürekli bir gelir kaynağı yaratabileceğini ve bunun da akılcı bir spor eğitim programı oluşturmakta kullanılabileceğini de ekliyordu.

Yazısındaki birçok görüşe uzak durmama, katılmamama rağmen Tüzecan’ın Orsa köşesindeki yazısını denizciliğin, sporun tartışılması ve yaygınlaştırılması açısından önemsedim. Çünkü bu ülkede herhangi bir problemi enine boyuna tartışabilmek oldukça güç.

|

Eski Denizcilik Kitaplarının “İçi Zedelenmiş/Boşaltılmış” Yeni Baskıları

BySezar Atmaca

Osmanlı ya da Cumhuriyet Bahriyesinin yayını olan ve denizcilik kültürünün/literatürünün sürekliliğini sağlayacak eski kaynak kitapların Deniz Kuvvetleri Yayınları arasında yer almaması kurumun yayın politikası açısından düşündürücüdür.
Basılması gereken kitaplardan da örnekler vererek bu eksikliği birçok kez yazmıştım. Söz konusu yazılardan birinde Ahmet Rasim Barkınay’ın kılavuz kitaplarını da basılması gereken eserler arasında saymıştım.
Denizcilik alanına ilgisini duymadığımız/bilmediğimiz bir yayınevinin (Dorlion Yayınları) Ahmet Rasim Barkınay’ın üçü kılavuz kitabı (Karadeniz, Akdeniz ve Ege), toplam beş eserini birbiri peşisıra yayımladığını öğrenince kitapları edindim. Cumhuriyetin ilk yıllarında yeni yazıyla basılmış bu beş kitap sadeleştirilerek günümüze ulaştırılmış, ancak, eski ve yeni (sadeleştirilmiş) baskılar karşılaştırıldığında yayıncının Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun sağladığı bir haktan bir an önce faydalanarak yol alma/ilk olma, terlemeden kazanma hevesi dışında bir niyeti/gayreti olmadığını gördüm.
“Deniz haritacılığımızın öncüsü bir deniz subayı” olan Barkınay Cumhuriyet döneminin başlarında kaleme aldığı “hâlâ aşılamamış” kıyı kılavuzları hazırladığı için Prof. Dr. Mustafa Pultar “ona Cumhuriyet’in Pîrî Reisi’i” unvanını verirsek hiç abartmış olmayız” der.
Bu kısa bilgiyi vermemin nedeni Dorlion Yayınları’nın Ahmet Rasim Barkınay hakkında kitaplarda tek kelime yazmamış olmasıdır.
Basılan kitapların durumunu gösterebilmek için önce beş kitaptaki (Karadeniz Sevahili, 1930; Akdeniz Kılavuzu, 1945; Ege Denizi ve Edremit Körfezi Deniz Kılavuzu, 1939; Denizcilere Faydalı Bilgiler, 1939; Gemicilik Sözlüğü -Ufak Gemicilik Lügatı, 1947-) ortak noktaları vurgulayıp sonra da tek tek eski baskılarına bakarak bazı örneklerle yeni baskıları değerlendirelim.
Yazı boyunca vereceğim örnekler, yapılan ekleme, çıkarma, atlama, uydurma ve değişiklikler kitaplardaki “sadeleştirmenin niteliği ve özeni hakkında” yeterli bir fikir veriyor, bu nedenle karşılaştırmaları kitapların ilk 10-15 sayfasını esas alarak yaptım, fazlasına gerek duymadım.

Belki “zaten baskıları yoktu, üstelik de sadeleştirilmiş, hiç yoktan iyidir” diyen de çıkabilir, ancak, kitapların düzgün bir yayıncı ciddiyetinden uzak, keyfi müdahalelerle “içi boşaltılmış” yeni hallerini bir “yayıncılık hizmeti” saymak mümkün değildir.

Bu tür kitapları günümüze aktarabilmek geçmişe ve geleceğe olan sorumluluğumuzdur ama bunun için hayli emek, çaba, bilgi ve iyi niyet gerekiyor, yoksa özensiz, üstten bakan bir el değdirmeyle terlemeden kazanacak bir “ürün” çıkarmak işin kolayı. Orijinal metinleri olduğu gibi basmak ya da dijital hallerinin erişilebilir hale getirilmesi de bir çözüm ama değerli olan bu eserlerin yazar biyografili, açıklamalı gerekirse notlamalı, derkenârlı çeviriyazılarını/sadeleştirmelerini hazırlayabilmek (bunun güzel bir örneği de var: Adalar Denizi Kılavuzu (1926) çeviriyazı, Prof. Dr. Mustafa Pultar).

Dileriz Barkınay’ın kitaplarının başına gelenler benzeri diğer denizcilik kitaplarının başına gelmez, çünkü denizcilik geçmişimizi tanıma ve bilmenin kazandıracağı bilgi birikimine ihtiyacımız var.

|

Hedefi Olmayan Tekne…

BySezar Atmaca

Eylül 2014’te yayımlanan Hedefi Olmayan Tekne. yazısı genel olarak amatör/sportif denizciliğin sorunlarını ele alsa da “özel olarak” ADF/Amatör Denizcilik Federasyonu’nun “ faaliyet ve yönetim olarak başlangıçtaki fikri iddialarından uzaklaşmasını” dert edinen bir yazı. Amatör sportif denizciliği kültürel açıdan ve kurumsal yapı itibarıyla değerlendiren ve birbirini besleyen yazılar, zorunlu olarak da bazı yönlerden birbirinin tekrarı niteliğindedir.
…. …. ….
Sadun ve Oda Boro’nun (+ Miço), 10.5 metrelik Kısmet’le yaptıkları dünya turu (1965-1968) sonrası amatör/sportif denizciliğe yönelik toplumsal ilgi/heves doruk noktasına ulaşsa da bireylerin hevesini, merakını teşvik edip, gelişmesine yardımcı olacak bir kültür ve spor örgütlenmesi olmadığı için bu ilgi/heves zamanla kayboldu. Başka bir deyişle heves kırıldı, merak cezalandırıldı! Çünkü Türkiye, spor kültürünün değil, skor kültürünün geliştiği ve Avrupa’da spor yapma oranı en düşük ülkelerden biri. Spor dallarındaki çeşitlilik de kısıtlı. Batı ülkeleri, sporu, devletin düzenleyici, kollayıcı, teşvik edici etkisi altında, “sporun öznesi” kulüp/dernek/federasyon gibi merkezler eliyle yöneterek kitle sporunu, spor kültürünü geliştirirken, Türkiye, dünyada sporun devlet eliyle yönetildiği Kuzey Kore, Çin gibi birkaç ülkeden biri. Spor federasyonları kanunla değil yönetmelikle yönetiliyor, federasyonlar (ve seçimleri) siyasi etkilere çok açık. Buna devletin vatandaşa güvenmeyen, iknaya değil hizaya zorlayan zihniyeti ile kulüp ve federasyonların “demokratikleşmeye/paylaşmaya” değil, devlet gücüne /zihniyetine/mevzuata bel bağlayan/yaslanan zihniyeti de eklenince çaparizler çoğalıyor.